Recenzja książki Dzisiaj narysujemy śmierć

"Tysiące trumien. W jednej szczątki nawet pięćdziesięciu osób. Przez sto dni zabijano tu dziesięć tysięcy ludzi dziennie, czterystu w ciągu godziny, siedmiu w ciągu minuty. "Kraj tysiąca wzgórz i miliona uśmiechów" zamienił się nagle w kraj miliona śmierdzących trupów"*.

Czytając kolejne reportaże Wojciecha Tochmana ma się wrażenie, że szczyt bestialstwa został osiągnięty. Niestety, człowiek potrafi przekroczyć każdą granicę okrucieństwa.

Punktem zapalnym w konflikcie między Hutu a Tutsi było zestrzelenie 6 kwietnia 1994 roku samolotu z prezydentem kraju. Dało to początek stu dniom brutalnej rzezi.

Jak w każdej przeczytanej przeze mnie książce Tochmana, uderzająca jest przede wszystkim prostota języka, która potęguje przekaz. Autor nie bawi się formą - przy tej tematyce byłoby to nie na miejscu. Innym atutem tego reportażu jest wyczuwalna bezstronność. Nie staje on po żadnej ze stron, nie deprecjonuje postępowania bohaterów. I najważniejsze - stara się pokazać konflikt z różnych perspektyw. Pojawia się nawet wątek polski - w Gikondo parafię prowadzili polscy Pallotyni, było tam też kilku polskich żołnierzy (nieuzbrojonych, z ramienia ONZ).

Najkrócej podsumowując - wydarzenia w Rwandzie w 1994 roku są wyrzutem sumienia całego świata, który nie zrobił nic, żeby powstrzymać spiralę zła. Na pewno na wysokości zadania nie stanął Kościół. Uderzające jest też to, że nikt zdaje się nie mieć wyrzutów sumienia. Nawet kaci, którzy maczetami ścinali głowy bezbronnych ludzi.

Z całą pewnością mogę przyznać, że to jedna z najstraszniejszych historii, jakie przeczytałam w życiu. Jako kobieta jestem tym bardziej przerażona traktowaniem mojej płci podczas tamtych przerażających wydarzeń. Wystarczy napisać, że śmierć od maczety czy pistoletu wydaje się łatwą śmiercią, w porównaniu z tym, przez co musiały przejść kobiety Tutsi, zanim je dobito.

Reportaże Wojciecha Tochmana są gwarancją rzetelności, wielowymiarowego przedstawienia tematu, czyta się je jednym tchem (co, zważywszy na ciężką tematykę, jest dużym osiągnięciem). Takie książki powinien przeczytać każdy - żeby wiedzieć, co się działo jeszcze nie tak dawno temu, bo u schyłku XX wieku, a także ku przestrodze - żeby już nigdy do takich zdarzeń nie doszło.

*W. Tochman, Dzisiaj narysujemy śmierć, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2018, s. 13.