Chłopki. Opowieść o naszych babkach recenzja

Sięgnąłem wreszcie po tę okrzyczaną i niezmiernie popularną pozycję, sprzedano prawie 300 tysięcy egzemplarzy, a w bibliotekach czeka się na nią w długich kolejkach! Na pozór temat to niezbyt interesujący, opowiada Kuciel-Frydryszak o życiu wiejskich kobiet w czasach drugiej Rzeczypospolitej. Ale lektura pobudza wspomnienia rodzinne, z drugiej strony książkę czyta się je trochę jak opowieści o dalekich ludach i szczepach, a nie o naszych przodkach, są bowiem te historie bardzo dalekie od współczesnego życia.

Można losy wiejskich kobiet w II RP opisać trzema słowami: nędza, harówka i ciemnota.

Nędza objawia się tym, że dzieci od małego pracują, wypasają bydło, opiekują się młodszym rodzeństwem, często nie chodzą do szkoły, bo potrzebne są do roboty w gospodarstwie, albo po prostu nie mają butów. Z nędzy bierze się często gęsto głód, zwłaszcza na przednówku, marna dieta oparta głównie na kapuście i kartoflach, a także małżeństwa chłopskie, w których morgi żeniły się z morgami, o miłości mowy być nie mogło. Z nędzy, ale i ciemnoty bierze się wysoka śmiertelność niemowląt: „Co piąte dziecko w Polsce nie dożywa roku.”

A harówka to była praca przez 18 godzin dziennie. Praca przy bydle i drobiu, robota na polu, gotowanie i opieka nad dziećmi, pranie, tkanie płótna, itd. itp. A do tego jeszcze rodzenie wielu dzieci. I tak rok za rokiem, nie dziw więc, że po kilku latach takiej harówki młode kobiety wyglądały jak babcie.

Zaś ciemnota brała się z powszechnego na wsi analfabetyzmu: „W 1921 roku 40 procent mieszkańców polskiej wsi to analfabeci”, z bardzo niskiego poziomu edukacji. Jej skutkiem była już wspomniana jednostronna i niezdrowa dieta. Także bardzo niski poziom higieny. Także wiara w znachorów i unikanie lekarzy. Porażający jest rozdział „JA NIE LIKORZ, PAN BÓG LIKORZ” opowiadający o sytuacji zdrowotnej chłopów.

Prawie wszystkie fakty podane przez autorkę były mi znane z innych źródeł, ale zebrane i podane razem robią potężne, poruszające wrażenie. Poza tym inaczej pozwalają spojrzeć na życie naszych przodkiń, lepiej je zrozumieć. Ale też po lekturze możemy popatrzeć inaczej na teraźniejszość naszego kraju, przecież to, co się działo niespełna sto lat temu, wciąż jeszcze tkwi w zbiorowej pamięci.

Były już zarzuty do autorki, że nie jest to praca naukowa, że pisze pod tezę, ale uważam je za niepoważne, rzecz jest w zamierzeniu literaturą faktu, a to, że książka osiągnęła tak wielką popularność, oznacza, że dotknęła czegoś żywego i ważnego w naszej historii i teraźniejszości.

Ważna, potrzebna pozycja.