Mentalność zwiadowcy recenzja

Są książki, które czytamy dla przyjemności. Są też takie, które warto przeczytać, bo mogą coś wnieść do naszego życia, ale niekoniecznie ich lektura daje nam „frajdę”. Osobiście staram się sięgać po nie naprzemiennie. Często czytam coś lekkiego, czysto rozrywkowo. Mierzę się jednak również z pozycjami, które mają karmić te kilka szarych komórek, które wciąż się nie poddały.

Co za radość, gdy okazuje się, że „mądra” książka okazuje się czasem być również przyjemną lekturą. Tak zdecydowanie jest z „Mentalnością zwiadowcy” Julii Galef. Choć nie mam wątpliwości, że w wielu przestrzeniach życiowych bardzo się rozmijamy (wynika to pośrednio z lektury), to muszę szczerze przyznać, że wykonała kawał świetnej pracy przygotowując swoją książkę. Mało tego – „Mentalność zwiadowcy” ma potencjał by zmienić nas na lepsze, a to już chyba wystarczający powód by się z tą pozycją zapoznać.

O czym jest książka Julii Galef? Odpowiada w niej na pytanie zawarte w podtytule: „Dlaczego, niektórzy ludzie widzą rzeczy jasno, a inni nie”?

Bo przecież obserwujemy to w naszym życiu. Jedni ludzie zamykają się w swojej bańce i nie dopuszczają do siebie nowych informacji, a inni potrafią przyznać się do błędu i zrewidować swoje (nawet silne) stanowisko. Do kogo nam bliżej? Z kim wolimy przebywać? No i co zrobić, aby stawać się jak ludzie, którzy budzą w nas więcej szacunku?

Żyjemy w dobie post-prawdy. Nieraz o tym słyszałem, że nie liczy się prawda per se, ale to kto i w jaki sposób przekaże daną informację. Wystarczy obejrzeć serwisy informacyjne, albo przejrzeć publikacje skłóconych ze sobą obozów politycznych, by dotkliwie się o tym przekonać. Przez to, niektórzy twierdzą, że nie da się dojść do prawdy. Żyjemy w czasach, które nastąpiły „po epoce prawdy”, kiedy to z lubością szukano empirycznego potwierdzenia głoszonych poglądów. Kto miałby dziś czas, siły i umiejętności, aby przesiać wszystkie dostępne informacje?! Dlatego wielu się poddało i po prostu coraz bardziej okopuje na swoim stanowisku.

Ale czy musi tak być?

Julia Galef zauważa, że nie musimy poddawać się tym trendom. Nadal można aktywnie dochodzić do prawdy. Jest to nasza decyzja i intencjonalne działanie, składające się z wielu małych wyborów każdego dnia.

Nie powinno być to niczym rewolucyjnym, ale w pewnym sensie takie jest. „Mentalność zwiadowcy” wzywa nas do stałego poszukiwania obiektywnej prawdy i weryfikowania przyjętych dawniej poglądów. To co jednak jest jeszcze mniej popularne w obecnych czasach, to wysoki poziom kultury i poszanowania dla drugiej strony, do których zachęca nas autorka.

Cieszę się, że trafiłem na książkę, która w taki wyważony sposób zachęca mnie do tego by otworzyć się na światopogląd „wrogich obozów”. Skoro prawda nie boi się weryfikacji, nie ma powodu by od razu sięgać po broń ofensywną. Dlaczego mamy wytaczać najcięższe działa, zamiast po prostu w spokoju się wzajemnie wysłuchać i sprawdzić czy gdzieś się nie pomyliliśmy. Choć Julia Galef byłaby tym najpewniej mocno zaskoczona, to jej postawa przywiodła mi na myśl opis mieszkańców Berei, który pojawia się w Dziejach Apostolskich: „Byli szlachetniejsi od tych w Tesalonikach. Przyjęli oni Słowo z całą otwartością i codziennie badali Pisma, sprawdzając, czy rzeczywiście tak się rzeczy mają” (Dzieje 17,11).

Czasem ludzie stają się niewolnikami swoich dawniejszych poglądów. Idą w zaparte, nawet jeśli ewidentnie widać, że gdzieś w swoich wcześniejszych słowach przeszarżowali. Ze smutkiem to obserwowałem choćby w okresie pandemii. Nasłuchałem się wielu dziwnych poglądów, a niektórzy naprawdę w swoich opiniach nie brali jeńców. Zabrakło im jednak później odwagi, aby się zatrzymać i za niektóre stwierdzenia przeprosić. Przecież ludzką rzeczą jest się mylić. Niestety przyznanie się do błędu to już inna para kaloszy.

Julii Galef udało się znaleźć kilka przykładów spektakularnej zmiany. Ludzie, którzy zachowali „mentalność zwiadowcy”, tzn. szczerze szukali prawdy, a nie utwierdzenia się w swoich założeniach, potrafili zmienić swoje poglądy. Można zrobić to z klasą i warto się tego uczyć. Paradoksalnie to nie nieomylność najbardziej ujmuje innych. Dużo więcej sympatii przysporzy nam to jeśli potrafimy przyznać się do naszych uchybień.

Dlatego warto regularnie korygować nasz kurs. Aby to robić, stale powinniśmy weryfikować nasze poglądy, zamiast po prostu ich bronić.

„Mentalność zwiadowcy” to jedna z tych książek, które zmuszają nas do zastanowienia się nad samym sobą. Obfituje w ciekawe spostrzeżenia oraz anegdoty, które pomogą lepiej nam zapamiętać myśli autorki. Czyta się to szybko i przyjemnie.

Oto kilka fragmentów, które sobie zaznaczyłem aby do nich wrócić:

Zdecydowanie polecam Wam lekturę „Mentalności zwiadowcy”.

Co prawda widać, że książka pisana była pod amerykańskiego odbiorcę, ponieważ wiele ilustracji jest zaczerpniętych z tamtego obszaru i autorka zakłada, że posiadamy podstawowe informacje dotyczące np. wojny Północy z Południem albo dzisiejszego podziału między Republikanami i Demokratami, jednak nie sprawia to, że książka jest mniej czytelna. Te same mechanizmy, które obserwujemy za wielką wodą, są obecne i u nas. Jedynym minusem może być chyba tylko to, że w kilku miejscach przekład z angielskiego na polski jest nieco siermiężny – np. autorka opisuje mema o psie, który siedzi przy stole w płonącym pomieszczeniu, a w tłumaczeniu czytamy o karykaturze rysunkowego psa.

Są to jednak mało istotne detale. Książka jest po prostu bardzo dobra i naprawdę warto po nią sięgnąć.