Recenzja książki Przeciw diabłom i infamisom. Przypadki starościca Wolskiego

Józef Hen to dosyć zapomniane nazwisko w polskiej literaturze, choć według mnie bardzo niesłusznie. Stwierdzam to po przeczytaniu zbioru jego opowiadań „Przeciw diabłom i infamisom”, który otrzymałam z Klubu Recenzenta w serwisie nakanapie.pl. Książka została napisana na podstawie autentycznych akt sądowych, pochodzących z XVII wieku. Ich wspólnym bohaterem jest starościc Piotr Wolski, który staje w obronie prawa, dość swobodnie traktowanego przez ówczesną szlachtę.

Pierwotnie opowiadania wydawane były w oddzielnych książeczkach jako seria historyczna dla młodzieży. Zebrane w całość stanowią świadectwo tego, jak dochodzono sprawiedliwości w tamtych czasach. Racja była po stronie silniejszego, a żeby ją udowodnić, uciekano się do forteli, wybiegów i zwykłych przestępstw, a nawet więzienia innych ludzi, nie mając przecież ku temu żadnych podstaw, oprócz własnej korzyści. Kłamstwa, zdrady, podstępy, fałszywe umowy i niehonorowe oszustwa charakteryzowały ten stan społeczny, który uchodzić chciał za wyższy, pretendujący do wzorów do naśladowania. Często jednak jego przedstawiciele okazywali się ludźmi małymi, dbającymi tylko o swoje dobro i bogactwo.

Czarne charaktery w tej książce są bardziej wyraziste i barwniejsze, przez co postać starościca Wolskiego gdzieś umyka, traci ostrość, zresztą często pojawia się tylko na chwilę. Niemniej, wyróżnia się w tej masie zdrajców bez honoru, okrutników i bezwzględnych opryszków. Wolski zawsze staje po stronie prawa, żąda sprawiedliwości dla skrzywdzonych czy ograbionych, czasami obdarza złe charaktery zbyt dużym zaufaniem, zawsze jednak szuka rozwiązań, które powstrzymają ich niecne zamiary.

Pomimo staropolskiej stylizacji językowej opowiadania czyta się bardzo dobrze. Pełno tutaj słownictwa, którego dzisiaj już się nie używa, choć ciągle można zrozumieć. Wartka akcja, ciągłe napięcie, pełne emocji dialogi powodują, że w trakcie lektury nie sposób się nudzić. Do tego książka wiele mówi o ówczesnym społeczeństwie i systemie prawnym, w którym jednak to własna inicjatywa odgrywała najważniejszą rolę.

W całej mojej przygodzie z tą książką, to postać autora przyciągnęła moją uwagę najbardziej. Jego nazwisko pojawiało się w moich planach czytelniczych, gdyż prezentowano go jako wnikliwego mistrza słowa, którego trafne spostrzeżenia o rzeczywistości pomagają ją zrozumieć i uporządkować. Stwierdzam wobec tego niedosyt lektur tego autora i z pewnością będę szukała jeszcze kontaktu z jego twórczością.