Filozofia człowieka

W ciągu wieków zostały sformułowane różne koncepcje człowieka na gruncie filozoficznym, teologicznym i naukowym. Czy już wiemy, co to jest człowiek? Pytanie to jest szczególnie dramatyczne na początku XXI wieku i trzeciego tysiąclecia, gdyż nastąpiło załamanie się euroatlantyckiej kultury duchowej. Przez wieki mozolnie budowana koncepcja człowieka staje się dzisiaj problematyczna, gdyż w różnych przekrojach doktrynalnych i teoretycznych dochodzi do dekompozycji człowieka, a tym samym dekompozycji ładu kulturowego. Czy nauka o człowieku jest możliwa? 

Każda z osobna rozpatrywana nauka szczegółowa zajmuje się ogółem swoistych szczegółów. Tylko filozofia ma uprawnienia do konstytucji fundamentu nauk o człowieku, gdyż używając metod badań i narzędzi badawczych, ale i formułując cel badań i dobierając odpowiednie środki do realizacji celu, jest w stanie odpowiedzieć na pytanie: kim jest człowiek? Przez wieki przyjmowano, że struktura fizyczna człowieka jest dziedziczona genetycznie, a struktura psychiczna jest warunkowana społecznie i kulturowo. Przez wieki nie zauważono istotnego związku zachodzącego między ludzką naturą a ludzką kulturą, a przecież kultura nie stanowi przeciwieństwa natury; kultura stanowi dopełnienie natury. Warunki możliwego poznania wyznaczają biologiczne struktury wrodzone, które w procesie rozwoju są kulturowo kształtowane.

Rozdział I niniejszej monografii ujmuje autorską ideę fundamentalnej teorii biokultury człowieka. Rozdziały: II, III, IV, V, stanowią rozwinięcie rozdziału I. Monografia zawiera pięć rozdziałów:

Rozdział I Biokultura człowieka – wyznaczający fundament monografii – wspiera się na następującej tezie: wszystkie aspekty człowieka da się ująć w terminach biokultury. Autorska wykładnia biokultury człowieka jest wyprowadzona z implikacji: jeżeli biologiczny rozwój człowieka jest konieczny, zaś kulturowe kształtowanie rozwoju jest przygodne, to w biokulturze człowieka zbiega się to, co konieczne, i to, co przygodne...

Rozdział II Psychika człowieka wspiera się na następujących tezach: psychika wyznacza zdolność myślenia, zaś świadomość jest bieżącą zdolnością myślenia. Psychika warunkowana jest zdolnością świadomego myślenia. Myślenie – w przeciwieństwie do przedmiotu myślenia – jest procesem; myślenie dokonuje oglądu przedmiotu myślenia...

Rozdział III Umysł człowieka wspiera się na następującej tezie: umysł nie jest składnikiem mózgu, choć mózg jest nosicielem umysłu; umysł jest synonimem myślenia racjonalnego i dedukcyjnego, wolitywnego i aksjologicznego. Umysł – w przeciwieństwie do psychiki – kieruje się duchem i ma dostęp do idei, natomiast psychika – w przeciwieństwie do umysłu – reaguje na popędy, instynkty, potrzeby i ma dostęp do faktów.

Rozdział IV Język człowieka wspiera się na następującej tezie: język wyznacza natura i kultura, przy czym środowisko kulturowe stanowi jedynie dopełnienie naturalnego rozwoju językowych struktur wrodzonych. Człowiek rodzi się z wrodzoną zdolnością językową, choć o zdolności do nauczenia się konkretnego języka etnicznego decyduje dane środowisko kulturowo-społeczne, co wskazuje na jego biokulturowy charakter...