Gówno się pali

Mam wrażenie, że książka Šabacha szokuje w Polsce trochę niepotrzebnie dość wulgarnym tytułem - myślę, że odstrasza niektórych czytelników... Chyba jednak "hovno hoří" ma u naszych sąsiadów zupełnie inny kaliber, jest bardziej dopuszczalne, oswojone, niż jego dosłowny polski odpowiednik. A to przecież bardzo pogodna książeczka, w której autor uparcie i z charakterystycznym czeskim humorem tropi zauważane od dzieciństwa różnice w podejściu do świata pomiędzy płcią piękną i wstrętną. Bowiem wbrew teoriom o tym, że płeć miałaby być tylko kwestią wyboru, rysują się one wśród chłopców i dziewczynek już od najwcześniejszych lat. Nie jest to na pewno żaden scenariusz filmowy, według którego nakręcono "Pod jednym dachem"! Sytuacje nie wiążą się w jedną historię, jako że poza pierwszymi dwiema opowiastkami, najdłuższa trzecia jest raczej nagromadzeniem i ubraniem w kształt dłuższego opowiadania obserwacji z całego życia, których wspólnym wątkiem jest specyficzna żeńska perspektywa w postrzeganiu rzeczy - typ myślenia, oceniania, reagowania w tych samych sytuacjach w zupełnie odmienny sposób - która go od najmłodszych szkolnych lat aż po dzień współczesny (wdzięcznym obiektem obserwacji pozostaje dla gł. bohatera jego własna żona) fascynuje i poraża swą odrębnością. Także w rozumieniu dowcipu, który przywoływany jest przez tytuł: "Woda z sokiem". Okazuje się, że kobiety tylko na pozór nie rozumieją typowo męskich dowcipów jak ten. Tyle tylko, że puenta żartu w życiu może się mężczyźnie...

Ostatnio wszyscy, którzy lubują się w czeskiej literaturze mają się z czego cieszyć. Najpierw świetna seria literacko-filmowa przygotowywana dla Agory przez Mariusza Szczygła, a teraz na rynku pojawia się wydawnictwo, które daje nam szansę przyjrzeć się temu co czytają Czesi w ciągu ostatnich lat. Wydawnictwo Afera na początek przygotowało nam Petra Šabacha. W Czechach znany pisarz i scenarzysta, u nas dotąd kompletnie nie znany. Gówno się pali było co prawda zekranizowane i film jest też znany u nas (zdaje się, że pod tytułem "Pod jednym dachem"), ale książka trafia w ręce polskich czytelników po raz pierwszy. Ta niegruba pozycja (ładnie wydana w sztywnej oprawie, z przypisami) to tak naprawdę zbiorek opowiadań, dwóch krótkich i jednej dłuższej nowelki. Za co można polubić Sabacha? Jest nieodrodnym synem tej samej kultury, która dała nam na przykład Hrabala. Specyficzny humor, ironia, groteska, a mimo wszystko nie jest to śmiech pusty - zawsze towarzyszy temu jakaś zaduma nad sensem życia, charakterem ludzkim. Za to właśnie kochamy ich książki czy filmy. Pierwsze opowiadanko - „Zakład” to obrazek z knajpy gdzie siedzi i przekomarza się dwóch staruszków. Drugie, czyli „Bellevue” to pisane z punktu widzenia dziewczyny obserwacje życia rodzinnego na wsi. Obserwuje ona ojca i dwóch braci i marzy o tym by zmienić płeć i żyć równie ciekawie i beztrosko jak oni. W obu opowiadankach mamy niby pospiesznie skreślone postacie, ale ileż w tym życia, ile normalności... Nowela „Woda z sok...

Jadąc na wakacje do Czech wzięłam ze sobą tę wielokrotnie wydawaną w tym kraju pozycję. Podobno to lektura szkolna, pisana współcześnie, coś musi być na rzeczy.
No ale nie zachwyciło mnie, chociaż klimat czeski jest mocno wyczuwalny w tekstach a ja go lubię. Chyba największym mankamentem był fakt, ze jest to zbiór tekstów, nawet ta ostatnia nowelka sama w sobie jest zbiorem anegdot, luźno powiązanych ze sobą, bez początku, środka i końca. Teoretycznie motywem przewodnim są różnice między mężczyznami a kobietami, ale temat ten jest potraktowany tak powierzchownie, że aż żal. I nie żebym wymagała od autora przekrojowej pracy o dziejach tychże damsko-męskich stosunków. Bardziej, że taka ksiązkę mógłby napisać prawie każdy, łącznie ze mną.

Myślę, że może spodobać się osobom, które lubią krótkie formy i lekkie treści.