KSIĘGA EZECHIELA

Chronologicznie rzecz biorąc, Ezechiel to trzeci wielki prorok z grupy tak zwanych newiim achronim, proroków późniejszych (dla odróżnienia od newiim riszonim, pierwszych – jak zwyczajowo określa się księgi Jozuego, Sędziów, Samuela i Królewskie). O pokolenie młodszy od Jeremiasza, z kapłańskiego rodu, wedle niektórych był krewnym tego proroka, a może wręcz jego synem. Swoją misję rozpoczął zaraz na początku szóstego wieku, więc sto lat po tym, jak zamilkł autor rozdziałów 1-40 Księgi Izajasza. Ezechiel żył i prorokował w czasach duchowego zamętu i dziejowych katastrof, klęski królestwa Judy, umocnienia Egiptu i ograniczenia wpływów Fenicji. Nade wszystko widział rosnącą potęgę Babilonu pod berłem Nabuchodonozora. Ten to władca miał w dużym stopniu odmienić rozkład sił na Bliskim Wschodzie.Jak dowiadujemy się z jego księgi, spisywanej skrupulatnie przez ponad dwa dziesięciolecia, na wygnaniu w Babilonii Ezechiel znalazł się wraz z całym dworem obalonego króla judzkiego Jojachina. Wielokrotnie miewał tam widzenia mistyczne, w dziejach hebrajskich proroków niemające sobie równych. Przełożone na materiał literacki, czynią go jednym z najoryginalniejszych i zarazem najbardziej niepokojących autorów Biblii. Powielane i twórczo przekształcane, wpłynęły na wyobraźnię pisarzy, mistyków i teozofów, trafiły też przede wszystkim za sprawą ikonografii chrześcijańskiej do skarbnicy klasycznych już dzisiaj idei i obrazów, jakimi posługuje się zachodnia cywilizacja. Nad Eufratem, już po definitywnym upadku Jerozolimy, sformułował też Ezechiel swój program religijny, w którym postulował umocnienie centralnego kultu w jerozolimskiej Świątyni i rygoryzm prawa moralnego. Kilkadziesiąt lat później, po powrocie wygnańców z niewoli babilońskiej, to właśnie projekt tego proroka stał się podstawą kolejnej reformy judaizmu (poprzednią było odnowienie przymierza za króla Jozjasza, czego świadkiem był młody podówczas Jeremiasz). Reforma ta ukształtowała oblicze żydowskiej religii na blisko pięć stuleci. Potem zaś, już w czasach wielkiej diaspory, kiedy Świątynia przestała istnieć – pozostała istotnym składnikiem żydowskiej duchowości.Najbardziej charakterystyczną cechą Ezechielowego stylu jest wizja. W odróżnieniu do poprzedników, którzy przede wszystkim słyszeli słowo Boże, Ezechiel słyszy, ale także widzi; myśli i przemawia obrazami. Co więcej: wizje „nie z tego świata” przychodzą doń nieproszone, narzucając się z całą mocą, a prorok żadnej nad nimi nie sprawuje kontroli. Nie znaczy to, że biblijni bohaterowie przed Ezechielem nie spotykali się ze zjawiskami niezwykłymi, które wykraczałyby poza „normalny” porządek natury. Dość przypomnieć osobliwości przyrody towarzyszące nadaniu Tory na Synaju. Jednak tamte epifanie polegały przeważnie na zadziwiających efektach akustycznych; w aspekcie wizualnym mieściły się w ramach doczesnego, ziemskiego doświadczenia (co skądinąd nie stanowiło przeszkody, by dostrzegać w nich przesłanie od Stwórcy). Objawienia oddziałuj