Opinia na temat książki "Moja żydowska dusza nie obawia się dnia sądu." Mordechaj Chaim Rumkowski. Prawda i zmyślenie

W swojej monografii Monika Polit próbuje zakwestionować większość tego, co dotąd napisano na temat Rumkowskiego. Czyni to w tonie polemicznym, który niestety przysłania wiele jej pasjonujących odkryć. Już na początku autorka stwierdza, że od lat żaden historyk ani literaturoznawca nie podjął próby re-interpretacji skrajnie negatywnych opinii o Rumkowskim. Zarzuca też historykom, że zamiast przeprowadzić własną kwerendę, wiedzę na temat przedwojennej biografii Rumkowskiego czerpali wyłącznie z wczesnych prac żydowskich autorów, Wolfa Jasnego i Jeszai Trunka.

…Odkrycie i opis przedwojennej biografii Mordechaja Chaima Rumkowskiego stanowią wielką siłę omawianej publikacji, gdyż do tej pory nikt jeszcze tak szczegółowo nie zrelacjonował jego życia przed 1939 r. Okazuje się, że Rumkowski już przed wybuchem wojny przejawiał dużo większą, niż dotąd przypuszcza-no, aktywność na rozmaitych polach. I to właśnie logicznym następstwem owe-go zaangażowania było wzięcie na swoje barki odpowiedzialności związanej ze stanowiskiem Przełożonego Starszeństwa Żydów w getcie Litzmannstadt. Niezaprzeczalną zasługą Moniki Polit jest więc skorygowanie fałszywego wizerunku Rumkowskiego.

Niemniej polemiczny ton, w jakim autorka to czyni, jest nie na miejscu, zwłaszcza w obliczu jej własnych braków. Zacznijmy od problemu najważniejszego z punktu widzenia niemieckiej badaczki Holokaustu: Monika Polit najwyraźniej nie przyjmuje do wiadomości wyników niemieckich badań nad gettem Litzmannstadt albo nie zna ich treści. Dziś od każdego niemieckiego naukowca pragnącego się zajmować tematyką prześladowań Żydów w okupowanej Polsce wymaga się kompetencji pozwalających na korzystanie z polskich źródeł i literatury przedmiotu. Jest to wymóg ze wszech miar słuszny i ja sama przed wielu laty na potrzeby mojej pracy nad historią łódzkiego getta nauczyłam się języka polskiego. Tego samego jednak należy oczekiwać od polskiej badaczki, zwłaszcza że wiele wykorzystanych przez nią źródeł powstało w języku niemieckim (dotyczy to np. obszernych fragmentów Kroniki getta, a także niektórych pamiętników).

Polecam: Andrea Löw, Monika Polit, „Moja żydowska dusza nie obawia się dnia sądu”. Mordechaj Chaim Rumkowski. Prawda i zmyślenie, Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 9 (2013), strony: 556-559