Wstęp
1. Świadomość własnego myślowego bałaganiarstwa
2. Myślenie krytyczne potrzebuje obiektywizmu w wyborze kryteriów
3. „Cuda, cuda ogłaszają!”
4. Myślenie krytyczne i kreatywność nie potrzebują ideologii ani z prawej, ani z lewej strony
5. O budowaniu tożsamości, także narodowej
6. O zadawaniu pytań i szukaniu przyczyn
7. Zasada dostępności psychicznej oraz znaczenie powszechności opinii
8. Autor tak, autorytet nie
Część 1. Kategorie i klasyfikacje
Rozdział 1. O logice klasyfikowania
1.1. Encyklopedia Borgesa, czyli o splątanych kategoriach
1.2. Domeny doświadczenia i mitologie
Rozdział 2. Obiekty czy relacje, rzeczowniki czy czasowniki?
2.1. Zasady, na których opieramy klasyfikowanie
2.2. Kto gdzie przynależy?
Rozdział 3. Rasy jako przykład klasyfikowania ludzi napędzanego przez ideologię
3.1. Wygląd
3.2. Myślenie
3.3. Idea rasy w kulturze
3.4. Psychologia rasizmu
3.5. Rasa czy inne cechy, czyli Martin Luther King czy Malcolm X?
Rozdział 4. Płeć biologiczna i tożsamość płciowa jako wymiary klasyfikowania – spekulacje polemiczne
4.1. Różnorodność tożsamości płciowej
4.2. Czy wypowiadać się o płci i kategoriach tożsamości płciowej?
4.3. Jak wypowiadać się o kategoriach tożsamości?
4.4. Nie ma sportów „kobiecych”, są sporty „żeńskie”
4.5. Zakończenie, czyli „nie pytaj i nie mów” o genderze
Rozdział 5. Szaleństwo katalogowania – preteksty zawsze się znajdą
5.1. Pany i chamy – klasyfikowanie ludzi napędzane przez poczucie wyższości klasowej
5.2. Nieprawidłowi bogowie – klasyfikowanie ludzi napędzane przez wiarę religijną
5.3. Epitety to objawy (bezsilnej) kategoryzacji
5.4. Zakończenie
Część 2. Skala, zmienność i przewidywalność świata
Rozdział 6. O ograniczeniach naszego poczucia skali zdarzeń
6.1. Wizualizacja skali: długość jako obraz czasu
6.2. Konsekwencje przyrastania i ubywania
6.3. Ilościowa ocena zjawisk jest niełatwa i wrażliwa na presję „towarzyską”
Rozdział 7. Losowość
7.1. Szukanie sensu tam, gdzie jest lub tam, gdzie go nie ma
7.2. Kłopoty z oceną prawdopodobieństwa zdarzeń, gdy niecierpliwie oczekujemy „sprawiedliwości dziejowej” – błąd gracza
7.3. Kłopoty z oceną prawdopodobieństwa zdarzeń, gdy stereotypy wygrywają –błąd zbitek pojęciowych
Część 3. Decyzje
Rozdział 8. Ograniczenia i założenia, czyli nasze myślenie ma różne wyrostki robaczkowe
8.1. Podejmowanie decyzji – kłopoty z podejściem klasycznym
8.2. Ograniczona racjonalność w życiu codziennym i społecznym
8.3. Milczące założenia
Rozdział 9. Asymetrie, konteksty i zakotwiczenia targają naszym „zdrowym” rozsądkiem
9.1. Ryzyko czy bezpieczeństwo
9.2. Analiza kosztów i zysków przy podejmowaniu decyzji – konteksty, czyli efekt otoczenia
9.3. Efekt zakotwiczenia, czyli dlaczego noszę zielone szelki
Rozdział 10. Użyteczność zysków i strat
10.1. Nasze decyzje: co nam w głowach siedzi, czyli aukcje jako poligon doświadczalny
10.2. Zasada drugiej ceny
10.3. Aukcja banknotu: inna wersja zasady drugiej ceny
10.4. Przywiązanie do zysków i niechęć do strat
10.5. Rozdzielanie zysków i łączenie strat
10.6. Konflikt pomiędzy wartościami materialnymi i niematerialnymi
Rozdział 11. O podejmowaniu decyzji, gdy sprawy są skomplikowane
11.1. Błąd Leibniza, czyli ograniczona racjonalność może wynikać z niedostatecznej cierpliwości
11.2. Ułamkowy menedżer, czyli nasza niemoc może wynikać z zapatrzenia na matematyczną elegancję
11.3. Sztuczka Jeffersona (i D’Hondta), czyli ułamkowy poseł
11.4. Problem Monty’ego Halla. Gdy ograniczona racjonalność wynika po prostu ze złożoności problemu
11.5. Metoda Saaty’ego, czyli decyzje pod kontrolą
11.6. Zadanie Wasona, czyli odwracamy karty, aby potwierdzać, ale lepiej jest zaprzeczać
Część 4. Przyczyny
Rozdział 12. Analizowanie przyczyn – metody lekkie, łatwe i przyjemne
12.1. Metoda pytań „dlaczego?”
12.2. Diagram „ościsty” (Ishikawy) – porządkowanie myślenia o przyczynach
12.3. Analiza jakości pracy – przykład uporządkowanego myślenia o przyczynach
Rozdział 13. Kryteria dla ustalenia związku przyczynowego pomiędzy zjawiskami
13.1. Siła związku
13.2. Zgodność
13.3. Specyficzność
13.4. Związek czasowy
13.5. Gradient
13.6. Sens
13.7. Spójność
13.8. Eksperyment
13.9. Analogie
13.10. Uwagi końcowe o przyczynach, odpowiedzialności i winie
Rozdział 14. Eksperymenty w służbie racjonalności, czyli czy można zrozumieć świat bez statystyki
14.1. Prawidłowy opis świata pełnego zmienności
14.2. Efekty placebo i nocebo
14.3. Co to jest „próba podwójnie ślepa”?
14.4. Testowanie przepowiedni astrologicznych
14.5. Testowanie przepowiedni różdżkarskich
14.6. Testowanie homeopatii
14.7. Testowanie skuteczności modlitwy wstawienniczej
14.8. Mechanizmy „ponadnaturalne”? Na szczęście badanie ich nie ma dla nas żadnego znaczenia!
Krótka modlitwa racjonalisty
Podziękowania
Spis rycin
Bibliografia
Przypisy
/45b2995cc2ade7011216e48232d65deb/n/myslenie-krytyczne-czyli-jak-zyc-madrzej)
/930c3a26733951be4be0612306a55904/n/myslenie-kreatywne-czyli-cos-z-niczego)
/45b2995cc2ade7011216e48232d65deb/n/myslenie-krytyczne-czyli-jak-zyc-madrzej)
