Schaffgotschowie. Zmienne losy śląskiej szlachty

Podsumowanie Dokładnie trzysta lat temu, w wigilię Bożego Narodzenia 1707 r. we Wrocławiu umierała księżniczka Karolina, ostatnia z wielkiej dynastii Piastów. Wraz z jej śmiercią odchodziła w przeszłość siedemsetletnia dynastia pierwszych polskich władców jak również pierwszych śląskich książąt. Zdawało się, że nazwisko tej dynastii stanie się tylko częścią kart historii. Szesnaście tygodni później 15 kwietnia 1708 r. nowokreaowany hrabia Cesarstwa Rzymskiego, Jan Antoni Schaffgotsch – wnuk piastowskiej księżniczki Barbary Agnieszki - otrzymał od cesarza zgodę na połączenie herbów swych przodków: Piastów i Schaffgotschów. Potomkowie hrabiego stali się nie tylko współwłaścicielami herbu książąt legnicko-brzeskich, ale i depozytariuszami historii i wielkości tej pierwszej polskiej dynastii. Sądzić można, że pamiętali o tym i mieli świadomość odpowiedzialności jaka na nich tym samym spoczywała. Swoimi czynami przed i po 1708 r. dawali świadectwo przywiązania do Śląska. Wśród Schaffgotschów od czasów średniowiecza do dziś były i są postacie wielkie i znaczące. Byli między nimi: duchowni jak: książę-biskup Wrocławia Filip Gotard (zm. 1795 r.), pierwszy biskup Czeskich Budziejowic Jan Prokop (zm. 1813) i biskup Brna Jan Antoni (zm. 1870); dyplomaci jak Krzysztof Leopold (zm. 1703 r.); politycy jak Jan Antoni (zm. 1742 r.); wielcy przemysłowcy jak Hans Karol (zm. 1917 r.); działacze społeczni jak siostra Mechtylda Maria (zm. 1919 r.); twórcy kultury jak pisarz Franciszek Ksawery (zm. 1979); naukowcy jak dr Franciszek Gotard (zm. 1864 r.) a także wojskowi jak najsławniejszy z rodu generał Hans Ulryk (zm. 1635 r.) czy feldmarszałek Jan Franciszek (zm. 1866 r.). Losy Schaffgotschów są integralnie związane ze Śląskiem jak i z każdą z sąsiednich krain: Polską, Czechami oraz Prusami – Niemcami. Od władców uzyskiwali najwyższe odnaczenia: habsburski Order Złotego Runa, pruski Order Orła Czarnego, francuską Legię Honorową. Byli kawalerami prestiżowych zakonów Maltańskiego i Bożogrobców. Schaffgotschowie mieli znaczące zasługi na polu gospodarki i przemysłu, a ich górnośląska fortuna zaliczana była do jednej z największych na Śląsku i w naszym regionie Europy. Odgrywali niebagatelną rolę na polu kultury. Cieplicka biblioteka gromadzona przez stulecia zawierała kilkadziesiąt tysięcy ksiąg, dzieł twórców ludzkiej myśli, pośród których wiele to arcydzieła wspaniałe i wybitne. Z jej bogactwa korzystają dziś mieszkańcy całej Polski. Książki z księgozbioru Schaffgotschów po rozproszeniu można znaleźć w niejednej polskiej bibliotece. Trudno nie docenić tego faktu, zwłaszcza wobec spustoszeń jakich dokonała w polskich bibliotekach II wojna światowa. Nastawienie Polaków do dziedzictwa tego rodu, pozostawionego na Śląsku, przez ostatnie kilkadziesiąt lat się zmieniało. Niedawno rudzka szkoła otrzymała za patrona śląskiego kopciuszka - Joannę Grycik hrabinę Schaffgotsch. W ostatnim tygodniu października tego roku w Cieplicach odbyła się międzynarodowa konferencja naukowa. Przedstawiciele nauki z Polski, Czech i Niemiec w swych dysertacjach i naukowych rozważaniach podnosili problemy związane z dziejami rodu Schaffgotschów. Tak jak mieszkańcom Polski znane są nazwiska polskich arystokratów, np. Czartoryskich, Radziwiłłów czy Zamoyskich, byłoby wskazanym, aby nazwisko Schaffgotschów zostało przypomniane, stało się znane i uznane wśród dzisiejszych mieszkańców Śląska.