Sołdat

Wspomnienia frontowego żołnierza Armii Czerwonej, który szlak bojowy zaczął pod Leningradem, a skończył w Berlinie. Spisał je z goryczy i z rozpaczy, przeciwko heroicznemu obrazowi wojny, tworzonemu przez politruków i dowódców. Bezsensowna, masowa śmierć na polu walki, arogancja dowodzących, cwaniactwo i pazerność tyłowych żołnierzy, prymitywizm towarzyszy broni, którzy, jeśli nie mogą gwałcić i grabić, to przynajmniej narobią do zdobycznej porcelany... Nikulin niczego nie kryje, ale też nie epatuje drastycznymi szczegółami czy wulgarnym językiem (był historykiem sztuki, po wojnie pracował w Ermitażu - wojna to od początku nie była jego bajka). W posłowiu z 2007 roku pisze: "okropności wojny są tu wygładzone, najpotworniejsze epizody nienazwane. Wiele spraw przedstawiłem o wiele łagodniej niż to miało miejsce. Teraz napisałbym te wspomnienia zupełnie inaczej, bez autocenzury - tak jak było w istocie. W 1975 roku strach zmiękczył moje pióro. Wychowany w sowieckiej dyscyplinie wojskowej, która za choćby jedno odważne słowo karała natychmiast i bezlitośnie, ograniczałem sam siebie - świadomie i nieświadomie". Może i tak, ale jego słowa wciąż brzmią jak głos wołającego na puszczy.