Wiszera. Antypowieść

"19 lutego 1929 roku zostałem aresztowany. Ten dzień i tę godzinę uważam za początek mojego społecznego życia - pierwsza prawdziwą próbę życia w trudnych warunkach."

Dziewiętnaście wydanych już pośmiertnie opowiadań Szałamowa na temat jego pierwszego zesłania (wyrok: 5 lat, za drugim razem Kołyma: 5+10 lat) na ciężkie roboty w okolice Wiszery na północnym Uralu (1929-1932) ma charakter wspomnień, spisanych prostym, oszczędnym językiem. Prawie każde z nich poświęcone jest już w tytule jakiejś spotkanej tam postaci. Zwykle są to skazani, pełniący różne administracyjne funkcje, ponieważ sam Szałamow po jakimś czasie również takie pełnił - był dziesiętnikiem, kadrowym itp.
Te "imienne" opowiadania mają wybitny charakter dokumentalny - wspominają ludzi, ukazując zarazem fenomen działania radzieckich obozów pracy: ich organizację, przemiany, samą istotę, polegającą nie tyle na fizycznym łamaniu i wyniszczaniu wszelkich potencjalnych wrogów "rewolucji" czyli stalinowskiego władztwa, co przede wszystkim na masowym wysyłaniu ludzi na katorgę za absurdalne, często wymyślone przewinienia. Podkreśla to jeden z tytułów opowiadania: "W łagrze nie ma winnych" - bo wina się nie liczy i nikt katorżnikom winy nie udowadniał, przywalano tylko paragraf. Chodziło bowiem o to, by "budować socjalizm" - darmową pracą więźniów (już na początku panowania komunistów w Rosji Trocki miał powiedzieć Leninowi, że bez tego nic nie zbudują). Z paragrafu politycznego (58 - oskarżenie o kontrrew...