Żaden koniec

Jedyne lekarstwo na zastój czytelniczy brzmi - książka Zośki Papużanki, podawać w dawce umiarkowanej, choć w tym przypadku nadmiar nie grozi przedawkowaniem.

Jeśli miałabym w skrócie opisać o czym była ta historia to napisałabym, że o odchodzeniu, powtarzalności życia, o zatrutych relacjach tych bliskich i tych bardziej oddalonych, o pogrzebach na których trzeba być i spotkaniach, które trzeba zwyczajnie przeczekać. Umieranie tak naprawdę nie stanowi końca, bo jak pisze autorka - śmierć jest do przeżycia, a z życiem jest znacznie trudniej.
Tu umieranie zwyczajnie się przydarza, jak w przypadku głowy rodziny Krystyny.
Na Żaden koniec składa się kolaż rodzinny, wielogłosowy. Autorka sprawnie meandruje pomiędzy kolejnymi pokoleniami, choć wiele tu przeskoków przed czytelnikiem wyłania się obraz dysfunkcyjnej rodziny. Jest i zabawa formą, jak to u Papużanki często bywa. Odważnie żongluje pomiędzy dramatem, kupletem, gdzieniegdzie wstawiając nowinki kryminalne, czy fragmenty listów. Sprawnie operuje słowem, choć wiele tu truizmów, metafor i dygresji za pomocą których pokazuje świat.

A tak na sam koniec z przymrużeniem oka - z całej powieści tylko kot wygląda normalnie, a cała reszta wydaje się nieźle rąbnięta.

“Żaden koniec” to kolejna genialna powieść autorstwa Zośki Papużanki. Autorka krąży wokół rodzinnych spraw, tajemnic, niewypowiedzianych słów i nierozwiązanych kwestii, ale z tą różnicą, że tym razem tematem przewodnim jest śmierć. Śmierć Krystyny, seniorki rodu. Egocentryczna babcia odeszła z tego świata, ale wciąż jest żywa we wspomnieniach najbliższych. Ale czy aby na pewno ci najbliżsi dobrze ją znali? Kobieta nigdy nie odpowiadała wystarczająco na zadawane jej pytania, nie wszystkie sprawy Krystyna pozwalała poruszać. Teraz jej dzieci oraz wnuki próbują zlepić życie Krystyny na nowo, aby móc zapamiętać ją taką, jaka faktycznie była.

To historia rodziny, która, jak chyba każda, skrywa sekrety, żal i niewypowiedziane słowa, które ugrzęzły na lata w gardle i kłują jak ość, której trudno się pozbyć. Autorka po raz kolejny w cudowny sposób sportretowała nas samych. Papużanka jak żadna inna autorka, jak żaden inny autor, z którymi spotkałam się w ciągu mojej wieloletniej czytelniczej przygody, potrafi obserwować życie, otoczenie, ludzkie reakcje, słowa, gesty, utarte teksty i schematy. To niesamowite móc czytać o fikcyjnych postaciach, a z drugiej strony wyraźnie w nich widząc siebie, czy swoich bliskich.

Język, jakim posługuje się autorka to mistrzostwo. Uwielbiam taką luźną, barwną formę, momentami zabawną, podkreśloną wyraźnym sarkazmem. Ale to pod tą pisarską ucztą skrywa się warstwa emocji. Często gorzkich, smutnych...

Powiem Wam szczerze, że trudno mi ubrać w słowa myśli, które pojawiły się w mojej głowie po przeczytaniu. Książki tej autorki są jak galimatias. Gra konwencjami literackimi, słowem, długością zdań, słowami, niekiedy strumień świadomości i masa szczegółów, które z pozoru nic nie znaczą. To uczta dla osób takich jak ja, czyli polonistów, choć oczywiście nie tylko. Można się zachwycić prostotą, sztuką pisania widoczną w niemalże każdym zdaniu, a jednocześnie mocnym echem, którym odbija się opowiedziana historia.

“Żaden koniec” to w zasadzie historia rodziny przywołana w związku ze śmiercią babci. To kilka słów o rozterkach bohaterów, o ich dzieciństwie, a wreszcie o seniorce rodu, w której na pewno wielu czytelników dopatrzy się cech ich bliskich.

Ta książka to sztuka. Nie spodziewajcie się standardowej fabuły i historii. To trochę jak pamiętnik albo kartki z przypadkowymi faktami. A ostatnie strony… naprawdę mnie rozczulily. Nie spodziewałam się takiego uczucia w przypadku tej książki. Miłe zaskoczenie. Dlaczego? Bo pojawiło się tam wspomnienie babci przekazującej w dłoni zwinięte pieniądze. Oj, ile babć tak robiło…

Zośkę Papużankę cenię za oryginalność jej książek. Nie da się ich zapomnieć. Za poplątane słowa, wśród których znajdą się te trafiające w sedno, tkwiące w głowie na długi czas.

I za piękne okładki, jakże inaczej 🌺

Papużanka zabiera nas w podróż po rodzinie. Bohaterowie mają zająć się pogrzebem seniorki rodziny. Śmierć jej otwiera jednak bramę do początków ich pokolenia. Kim byli rodzice seniorki, kim była ona sama, dlaczego wszyscy w rodzinie byli tacy a nie inni.

"Żaden koniec" to ciężka książka mimo, że napisana lekkim piórem. Zabiera nas w świat refleksji, który zawsze towarzyszy ludziom, którzy doświadczają czyjejś śmierci. Śmierć to dla jednych koniec, koniec zapisanej życiowej kartki ona po prostu na nas czeka i nas dopadnie. Dla drugich to początek, bo śmierć daje początek nowemu życiu, by koło toczyło się dalej, a żyć jest znacznie trudniej.

Książka ta też obnaża postrzeganie rodziny. Tutaj powiedzenie "z rodziną najlepiej wychodzi się na zdjęciu" jest strzałem w dziesiątkę. Książkowa rodzina ma określone role. Wiedzą kim mają być, jak się zachowywać w danych sytuacjach. Jak mają postrzegać innych i jak byś postrzeganym przez postronnych. Są niczym aktorzy na deskach teatru. Trochę to smutne, jednak takie prawdziwe i dobrze nam znane.

Czy książkę polecam? Jest to pozycja inna, ciężka. Polecam ją tym którzy lubią po przeczytanej lekturze pomyśleć, bo ta pozycja skłania ku głębokiej refleksji.