Jezioro recenzja

Przedstawia czeska autorka życie Namiego, chłopaka mieszkającego gdzieś w kraju postsowieckim nad wysychającym jeziorem. Istnieje silne przypuszczenie, że chodzi o jezioro Aralskie, które od dziesięcioleci znika w oczach w wyniku zbrodniczej polityki ekologicznej Sowietów; więcej można się dowiedzieć o tej katastrofie ze wstrząsającego reportażu Bartka Sabeli 'Może (morze) wróci'.

Dostajemy dosyć przerażający obraz lokalnej społeczności w procesie rozkładu. Rybacy nie wypływają na połów, kombinat rybny dogorywa: „Na stokach wzgórz w oddali widać wioski rybackie, obecnie oddalone setki metrów od oleistej tafli jeziora. Łączą je z wodą głębokie pęknięcia w ziemi, wyglądają jak brzydkie blizny po inwazyjnej operacji brzucha. Wiatr przynosi smród od jeziora.” A sam Nami wychowywany jest przez babkę, nic nie wie o swoich rodzicach. A potem również babka odchodzi, zresztą w dosyć przerażających okolicznościach i Nami zostaje sam. Do jego domu wprowadza się przewodniczący kołchozu i Nami czasami bawi się z jego dzieckiem o trzech rączkach, bo katastrofa ekologiczna ma również skutki genetyczne.

Nad wszystkim zaś unosi się, doskonale oddana przez autorkę, atmosfera beznadziei i bezradności tu typowy cytat: „W powietrzu wiruje pył, pokrywa ubranie, wciska się do nosa i płuc. Brudny bezdomny pies czołga się przez trawę i przystaje niedaleko Namiego. Nad prawym okiem ma wielkiego guza. Nami przegania go, rzucając kamieniem. Pies odbiega kawałeczek dalej i znowu się kładzie.” Ludzie tamtejsi traktują katastrofę ekologiczną jako fatum, któremu nie można się przeciwstawić, jedynie poddać. A towarzyszą temu przemoc i pijaństwo (lokalsi masowo piją bimber, zwany szardonejem) oraz panoszenie się żołnierzy rosyjskich zachowujących się jak bydło.
Prawie wszystko w tej książce jest brudne, podłe, okropne. Gdy przydarzają się piękne rzeczy: miłość Namiego i Zazy, zostają brutalnie zbrukane.

A potem mamy ucieczkę Namiego z jeziora, jego pracę w fabryce siarki, to prawdziwe piekło na ziemi. Uderza samotność bohatera książki, może się tylko otworzyć przed prostytutką w burdelu. Poza jeziorem też jest brudny, okrutny, przemocowy świat pełen złych ludzi.

W dalszej części swej odysei Nami spotyka lepszych ludzi, na przykład Starą Damę, ale nie znajduje ukojenia w świecie, wraca nad resztkę jeziora, tam jest jego miejsce.

To znakomita, oszczędna, poruszająca proza świetnie oddająca brud i beznadzieję postsowieckiego świata.