Nie trzeba głośno mówić recenzja

O ile bohaterowie "Drogi Donikąd" mieli przeciwko sobie tylko i aż bolszewików, tak protagoniści "Nie trzeba głośno mówić" postawieni zostali przed sytuacją bez wyjścia - z jednej strony Niemcy pozbawiający godności, a z drugiej bolszewicy odbierający duszę. Rozwiązanie tego węzła gordyjskiego przerosło wszystkich. Główni bohaterowie - Leon i Henryk - będący po uderzeniu Niemiec na radziecką Rosję pełni nadziei z każdą kolejną stroną powieści uświadamiają sobie coraz bardziej bezsens sytuacji. Ostatecznie u kresu złudzeń wybierają inne drogi - tak samo beznadziejne.

Jednak "Nie trzeba głośno mówić" to nie tylko analiza postaw człowieka w obliczu wyboru bez wyjścia. Mackiewicz zręcznie przeplata losy maluczkich i ich tragedie z kulisami wojny na najwyższych szczytach- konferencją w Teheranie, tajnymi rozkazami NKWD, kuluarowymi rozmowami Stalina czy Własowa. Dzięki temu powstaje plastyczny obraz realiów II wojny światowej na ziemiach polskich - dla mnie najpełniejsze ujęcie tych lat jakie znalazłam w literaturze nienaukowej. 

"Nie trzeba głośno mówić" po prostu należy przeczytać. Jeżeli już nie dla przejmująco oddanej tragedii bohaterów czy świetnego przedstawienia tła okupacji radziecko-niemieckiej, to dla zdań perełek, którymi tekst jest nadziany jak dobre ciasto drożdzowe rodzynkami. Choćby dla tego cytatu - "Niemcy robią z nas bohaterów, a bolszewicy gówno".