Wojna i terpentyna recenzja

W tej książce autor opowiada o swoim dziadku, Urbainie, żołnierzu belgijskim walczącym w I Wojnie Światowej. A zaczyna się wszystko tak, że umierający dziadek przekazuje Hertmansowi swoje zapiski z lat wojny. Autor przez wiele lat nie mógł się zdobyć na ich opracowanie, wreszcie je opublikował wraz ze wspomnieniami o Urbainie w stulecie I Wojny, w 2014 r., i dostaliśmy tę książkę.


Ta bardzo poruszająca opowieść, zaczyna się od obrazu Belgii z początków XX wieku z powszechną biedą, rozwarstwieniem ekonomicznym i społecznym. A życie Urbaina wcale nie było usłane różami, zaczął pracować fizycznie w wieku 13 lat. Z drugiej strony miał szczęśliwe dzieciństwo, wychowany w biednej, ale bardzo kochającej się rodzinie. Ściska za serce historia miłości rodziców dziadka (pradziadków autora), potem przedwczesna śmierć ojca, wielki ból matki po tej stracie, samo życie... A sam Urbain miał talent malarski odziedziczony po ojcu, niestety nie rozwinął go z powodu biedy i I Wojny.


Najważniejszą częścią książki jest pamiętnik Urbaina z czasów I Wojny. To wstrząsająca relacja z lat spędzonych w okopach: strach, brud, głód, zimno, wszy i szczury, długie wyczerpujące marsze. I błoto lepiące się do wszystkiego. I pogarda francuskich oficerów dla flamandzkich żołnierzy, traktowanie ich jak mięsa armatniego, i ryzyko śmierci w każdej sekundzie. To prawdziwy obraz wojny a nie to, co usiłują nam wcisnąć różni propagandyści.


Pierwsza wojna światowa odcisnęła wielkie piętno w świadomości Belgów, pisze autor, że pokolenie, które poszło na wojnę: „dorastało jeszcze w duchu dziewiętnastowiecznej, stawiającej wysokie wymagania moralności, wraz z jej dumą, honorem i naiwnymi ideałami. Najważniejszymi przymiotami składającymi się na wojownicze morale były: odwaga, dyscyplina, umiłowanie całodziennego marszu, szacunek dla przyrody i bliźnich, uczciwość, poczucie honoru, gotowość do walki wręcz.” Poza tym „Wojskowy musiał być przykładem dla obywateli, których miał chronić.” W czasie wojny ta postawa została pogrzebana, więc I Wojna oznaczała definitywny koniec XIX wieku.


Z każdej strony książki bije miłość do dziadka, i smutek, że go już nie ma, że tyle spraw tyle zdarzeń pozostało niedopowiedzianych, tajemniczych, nikt już ich nie opowie, nie wyjaśni. To bardzo wzruszające dzieło.


Pomyślałem sobie, że historia Urbaina Martien bardzo jest podobna do losów niektórych moich przodków: dzieciństwo w biedzie, bardzo szybko ciężka praca, wreszcie walki w I wojnie. Niestety, moi przodkowie nie zostawili świadectw, u nas było jeszcze trudniej: walka pod obcym sztandarem, a potem różne przesiedlenia, zmiany, nawet wspomnienia są wyblakłe...


Słuchałem audiobooka w znakomitej interpretacji Andrzeja Ferenca. To absolutny top naszych lektorów, zasługuje na większe uznanie.