Recenzja książki Każdemu, co mu się należy od mafii

Książeczka o Sycylii, o specyficznej mentalności tamtejszej: wszyscy wiedzą o mafii, o jej zbrodniach, ale nikt o tym nie mówi, jakby nic się nie działo. A gdy pojawi się jeden naiwny, który usiłuje zburzyć mury milczenia, szybko zostaje przywołany do porządku. To przedstawienie wszechogarniającej atmosfery strachu, hipokryzji i zobojętnienia pod przykrywką normalnego życia jest bodaj największym walorem książki Sciascii.

Czasami klasyfikuje się tę niedużą książeczkę jako thriller, bo traktuje o mafii. To nie tak, mafii w niej niewiele, gdzieś tkwi groźna w tle, ale, jak już wspomniałem, nikt o niej nie mówi, zresztą tak jest lepiej ze względów bezpieczeństwa. Zaś napięcia w książce tyle, co brudu za paznokciem. Moim zdaniem mamy do czynienia z moralitetem, w którym zadaje się ważne pytania: jak się zachować w obliczu zła, w obliczu zabójstwa? Czy lepiej jest położyć uszy po sobie i udawać, że nic się nie stało, czy raczej działać, aktywnie przeciwstawiać się bestialstwom?

Fabuła jest prosta, oto profesor Laurana, cichy i spokojny nauczyciel liceum klasycznego w sycylijskim miasteczku, prowadzi swoje prywatne śledztwo po zabiciu na polowaniu aptekarza Manno (który dostał wcześniej list z groźbami) i doktora Roscio. Profesor Laurana jest w społeczności miasteczka wyrzutkiem: dziecięco naiwny nie rozumie tego, co wszyscy wiedzą, a gdy się dowiaduje, jak się rzeczy mają, to usiłuje coś zrobić, interweniować. Tak nie można...

Najbardziej w tej książce przeraża atmosfera. Na powierzchni nic się nie dzieje, notable miasteczkowi siedzą w knajpach, dyskutując o sprawach męsko-damskich. Zaś rzeczy najważniejsze: kto trzęsie miasteczkiem, kto zleca morderstwa, nie są dyskutowane i ujawniane, panuje skuteczna zmowa milczenia.

Autor zjadliwie portretuje lokalną sycylijską społeczność: z policją, która na siłę szuka podtekstów erotycznych w każdym zabójstwie; z biernymi intelektualistami trawiącymi życie przy kawiarnianych stolikach; z księżmi, którzy wiele wiedzą, ale akceptują zło dziejące się przed ich oczami.

Słuchałem audiobooka w bardzo dobrej interpretacji Tomasza Schimschainera.