Bratnia dusza recenzja

Książka traktuje o wojnie pozycyjnej na froncie francusko-niemieckim w czasie I wojny. Wtedy to wojska przez miesiące, nawet lata tkwiły w okopach, zabijały się wzajemnie, ale nie robiły kroku naprzód. Bohaterami książki są żołnierze z Senegalu walczący w szeregach wojsk francuskich.

Już od pierwszych scen książka chwyta za gardło i nie chce puścić. Mamy oto Madembę Diopa (zbieżność nazwiska z autorem książki wydaje się nieprzypadkowa...) powoli umierającego z bebechami na wierzchu i błagającego, żeby go dobić. Towarzyszy mu w umieraniu najbliższy przyjaciel, narrator książki Alfa Ndiaye. Przejmująca scena zostająca w pamięci.

A potem jest jeszcze mocniej, Alfa Ndiaye mszcząc się za śmierć przyjaciela, poluje na żołnierzy przeciwnika i zabija ich w bestialski sposób: „Śmierć jest zepsutą wonią wnętrzności i nawet szczury się boją, gdy czują, że się zbliżam, pełznąc pod zasiekami.” Ndiaye nie może przestać napawać się zabijaniem: „to była furia, to była zemsta, to było szaleństwo wojny.”, aż wreszcie koledzy z okopów zaczynają się go naprawdę bać, biorą go za czarownika, za szaleńca. Wtedy zwierzchnicy wysyłają Ndiaye na tyły dla podreperowania zdrowia, narrator mówi: „zrozumiałem, że na polu bitwy potrzebują tylko tymczasowego szaleństwa. Oszalałych z wściekłości, oszalałych z bólu, furiatów, ale doraźnych. Nie szaleńców na stałe. Kiedy atak się kończy, trzeba schować swą wściekłość, swój ból i swoją furię. Ból jest tolerowany, można go z sobą przynieść pod warunkiem, że zachowa się go dla siebie. Ale wściekłości i furii nie należy przynosić do okopu.”

Pierwsza część książki jest mocnym świadectwem tego jak wojna deprawuje ludzi, jak pogrążają się w otchłań zbrodni, okrucieństwa i szaleństwa.

Drugą część książki tworzą wspomnienia Alfa Ndiaye z jego kraju rodzinnego, mają one rytm ballady i piękno opisu raju utraconego, oto chłopak od pewnego momentu wychowuje się bez matki, która za sprawą dramatycznych okoliczności po prostu znika z jego życia. Piękne, poetyczne są te opowieści z Afryki, ale jakby nie przystają do pierwszej, wojennej części książki. A na końcu to już jest kompletny odjazd, jakoś mi mało pasujący do reszty.

Napisane to pięknym poetycznym językiem, świetnie przetłumaczone przez Jacka Giszczaka, to mocna, poruszająca proza, zwłaszcza w pierwszej części.