R.U.R.

Dramat napisany tak dawno temu, a tak zaskakujaco aktualny w tematyce. Porusza wiele nadal poruszanych w dyskusjach SF czy filozoficznych - czy sztucznie stworzony człowiek zasługuje na taki sam szacunek, jak prawdziwy? Czy bezwzględne posłuszeństwo będzie mu ciążyć, czy też może kiedyś się zbuntuje? Z jakiego powodu/pod jakim pretekstem? Czy jest, jak działa, sztuczna inteligencja? Czy świat złożony tylko z robotów, bez ludzi, byłby lepszym od tego z ludźmi? Czy miałby w ogóle sens, rację bytu?

Te pytania przewijają się na stronach wydanego 100 lat temu R.U.R., ale także na stronach wielu współczesnych dzieł SF. To, co wyróżnią dramat Capka od dzisiejszych książek to fakt, że wiele z tych kwestii zostało poruszanych po raz pierwszy, podobnie zresztą jak słowo "Robot" - odczytywane przez nas tak machinalnie, normalnie, jakby po prostu autor używał tego określenia bo gdzieś (jak każdy) je słyszał. Otóż nie: on je na potrzeby tej ksiązki wymyślił.

Wizjonerstwo wielkie, wyobraźnia olbrzymia, pomysł świetny, rozmach potężny, inteligencja wysoka. Sam dramat jednak, z żalem mówię, jednak taki sobie. Może dlatego, że mam awersję do czytania takich rzeczy "na sucho", może na scenie wyszłoby lepiej. Nie wiem.

Ale wiem, że bezwzględnie warto zapoznać się z tą książką, bo jakikolwiek kanon SF nie stworzymy, w każdym powinno się dla niej miejsce znaleźć. Po prostu na to zasługuje.