Życie i los

Powieść uznana w Związku Radzieckim za tak niebezpieczną, że władze komunistyczne zdecydowały się skonfiskować nie tylko maszynopis, ale również taśmę z maszyny, na której została napisana.
Życie i los to epicka opowieść o drugiej wojnie światowej i wielkie rozliczenie z mrocznymi siłami, które zdominowały historię dwudziestego wieku. Grossman przeplata przerażający opis bitwy pod Stalingradem z dziejami jednej rodziny, rozrzuconej przez los od Niemiec po Syberię. Zestawia mieszczańskie wnętrza z gniazdami snajperów, laboratoria naukowe z obozami pracy. Wnika głęboko w umysły swoich bohaterów – chłopca idącego do komory gazowej, a także Hitlera i Stalina. Z dbałością układa skomplikowaną mozaikę oddającą charakter tych nieludzkich czasów, w których mimo wszystko nigdy nie zabrakło nadziei. Wierność szczegółom historycznym i odważna ocena moralna przedstawionych wydarzeń czynią z powieści Grossmana jedno z najważniejszych dzieł rosyjskiej literatury dwudziestego wieku. Słowem wstępnym powieść opatrzy profesor Adam Pomorski.


Nie można pisać o wojnie lepiej niż Grossman, a gorzej – nie ma sensu.
Michaił Szołochow

Grossman jest ważną postacią w historii literatury rosyjskiej. Jego bohaterowie, jak
u Dostojewskiego, angażują się w debaty filozoficzne, a kompozycja Życia i losu przypomina Wojnę i pokój Tołstoja. Ideologicznie jednak Grossmanowi najbliżej do Czechowa, który stworzył nowy rodzaj humanizmu, oparty na poszanowaniu wolności i dążeniu ku dobru.
Tzvetan Todorov

Najważniejsza rosyjska powieść dwudziestego wieku.
Le Monde

Książka przepełniona głęboką dobrocią i ciepłem.
The New Yorker