Wiosna recenzja

Tym, co najbardziej ujmuje mnie w twórczości Ali Smith jest prostota. Autorka ta tworzy fabuły z urywków życia swoich bohaterów, nie sili się na zbędne upiększenia, czego efektem jest jasny, sugestywny i skłaniający do refleksji tekst.

Wydaje nam się, że żyjemy w najlepszym z możliwych światów (być może nawet tak jest). Pełni samozadowolenia mamy w ustach frazesy dotyczące wolności, równości, tolerancji. A ponieważ jedną z ról literatury jest pokazanie czytelnikowi jakiejś prawdy o życiu, Ali Smith boleśnie udowadnia nam, że dookoła ciągle jest dużo nienawiści, dyskryminacji i łamania praw jednostki.

Nie znaczy to, że nadziei nie ma. Jest. W ludziach. Autorka w każdym tomie swojego cyklu wprowadza postać, która nadaje głębszego znaczenia fabule. W „Jesieni” był to Daniel, w „Zimie” Lux, a w „Wiośnie”… Pewnie większość czytelników powiedziałaby, że Florence – dziewczynka, która z typową dla dzieci prostolinijnością próbuje coś zmienić w świecie i czasem nawet jej się to udaje. Jednak ja – pisząca te słowa – uważam, że najbardziej wyjątkową bohaterką tej powieści jest Paddy. Choć występuje głównie w retrospekcjach, bo umarła, ujmuje swoim podejściem do życia, do innych, a także wiedzą. Nie mogę odmówić sobie wstawienia tutaj cytatu, który nie tylko doskonale ilustruje tę postać, ale jest też bardzo mądry:

To Paddy wprowadza też inny ważny wątek książki – pojawiający się zresztą cyklicznie w serii – motyw artysty, w tym przypadku Katherine Mansfield i Rainera Marii Rilkego. Tu też wszystko jest podane ze smakiem i aurą tajemniczości Czytelnik nie dowiaduje się w końcu czy ta dwójka miała okazję się poznać.

Kiedyś w jednym z reportaży Małgorzaty Rejmer przeczytałam chyba najpiękniejszy cytat o literaturze***. Jeden z jej rozmówców stwierdził, że wszystko już było i jest zapisane w książkach. Piszę o tym dlatego, że Ali Smith w każdej ze swoich powieści podejmuje piękny dialog z utworami klasyków. Kto ich zna, czerpie jeszcze więcej z lektury. Kto nie zna? Koniecznie musi doczytać – przynajmniej ja staram się tak robić i wtedy jeszcze bardziej uświadamiam sobie kunszt pisarski Autorki, jej obycie w świecie literatury.

I na koniec wątek, o którym pewnie wypadałoby napisać na samym początku. Imigrant, uchodźca, obcy. Temat ten jedynie zarysowany w poprzednich tomach, tutaj jest należycie rozbudowany, pozbawiony taniej sensacji, sentymentalizmu. Jest rzeczowo i obiektywnie, choć nietrudno domyślić się stosunku Autorki do opisywanego tematu.

Proza Ali Smith zachwyca, ujmuje nie tylko wspomnianą prostotą, ale i trafnością obserwacji współczesnego świata – skłania do przemyślenia drogi, którą zmierzamy.

* A. Smith, Wiosna, GW Foksal, Warszawa 2021, s. 66.
** Tamże, s. 233.
*** M. Rejmer, Błoto słodsze niż miód. Głosy komunistycznej Albanii, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2018, s. 36: „Wszystko się już kiedyś zdarzyło. Wszystko zostało już zapisane. Każdą historię, jaka nam się przydarza, można znaleźć w grackich mitach, u Szekspira, u Dostojewskiego; literatura różni się od życia tylko kilkoma błahymi szczegółami”.

Książkę otrzymałam z Klubu Recenzenta serwisu nakapanie.pl