Kategorie sukcesów w opiniach nauczycieli klas integracyjnych jako przyczynek do poszukiwania koncepcji edukacji integracyjnej recenzja

Recenzowana książka jest kolejnym dowodem na to, iż Zenon Gajdzica jest niekonwencjonalnym badaczem, sięgającym po nowe teorie i często zapomniane czy wręcz pomijane kategorie. Podejmuje trudne problemy i wskazuje na ich twórcze rozwiązania. Jest tym badaczem, dzięki któremu pedagogika specjalna otwiera się na inne, nowe wyzwania.


Recenzowana książka dotyczy ważnego obszaru pedagogiki specjalnej jakim jest edukacja integracyjna. Wartość książki wyznacza wysoki poziom analizy teoretycznej i metodologicznej a przede wszystkim cel jakim jest skonstruowanie koncepcji edukacji integracyjnej.


Zenon Gajdzica od kilku lat prowadzi badania edukacji integracyjnej. Efektem tych badań są między innymi dwie prace. Pierwsza rozprawa pt. ” Sytuacje trudne w opinii nauczycieli klas integracyjnych” została opublikowana w 2011 roku OW Impuls i cieszy się dużym zainteresowaniem. Kolejną pracą jest recenzowana książka. Dostrzegając złożoność i wielokontekstowość problematyki Zenon Gajdzica początkowo ( w pierwszej z wymienionych prac) skupia się na badaniu sytuacji trudnych i problemowych w edukacji integracyjnej a następnie (w recenzowanej książce) uzupełnia analizę o pozytywne aspekty tj. badanie sukcesów edukacji integracyjnej. Zarówno sytuacje trudne jak i sukcesy są zaprezentowane z perspektywy nauczycieli. Bazując na spostrzeżeniach, opiniach, sądach nauczycieli na temat edukacji integracyjnej Autor konstruuje mapę kategorii rzeczywistych ujmujących codzienność edukacji integracyjnej. Kategorie te następnie łączy i umiejscawia w wybranych konstruktach teoretycznych. W efekcie tworzy dwie koncepcje edukacji integracyjnej tj. koncepcję integracji rehabilitującej i integracji uspołeczniającej.


Już sam tytuł pracy budzi zaciekawienie. Jak podkreśla Autor pojęcie sukcesu nie jest zbyt częstym przedmiotem analiz w pedagogice specjalnej. Ujmowanie problematyki edukacji integracyjnej w kontekście sukcesów odbiega od tego to, co zwykle odnajdujemy w (ostatnich) publikacjach z zakresu pedagogiki specjalnej. Treści książki zostały ustrukturalizowane właściwie. Podział treści na rozdziały jest klarowny, zaś same rozdziały ułożone w logicznej kolejności. Walorem jest wprowadzenie konkluzji ułatwiających czytelnikowi śledzenie sposobu analizy i interpretacji obszernego i złożonego materiału badawczego. Przyjęta przez Zenona Gajdzicę koncepcja zebrania i analizy danych, umiejscowiona w paradygmacie interpretatywnym, ujawniła złożoność i szeroki kontekst postrzegania, definiowania i interpretowania sukcesów w klasach integracyjnych. Materiał uzyskany z narracji i z dyskusji z nauczycielami Zenon Gajdzica ulokował w szerszych teoriach „postrzegania i wyjaśniania społeczeństwa” oraz „ węższych związanych z funkcjonowaniem osób niepełnosprawnych, kształceniem i wychowaniem oraz rehabilitacją społeczną”. W efekcie Autor wygenerował nowatorskie koncepcje integracji ulokowane w odmiennych podstawach teoretycznych z wykorzystaniem wytworzonych przez nauczycieli kategorii rzeczywistych oraz formalnych. Zarówno sposób jak i zakres wypracowanych przez Zenona Gajdzicę koncepcji stanowią wielką „ korzyść” dla teorii i praktyki pedagogiki specjalnej. Książka zasługuje na miano prekursorskiego opracowania. Stanowi nie tylko wielowątkowe i wielopłaszczyznowe ujęcie problematyki, ale przede wszystkim jest unikalna ze względu na podejście do nienowego, ale jak się okazuje ciągle niezbadanego obszaru pedagogiki. Zaprezentowane materiały uświadamiają, że problematyka pedagogiki specjalnej jest ciągle otwarta i aktualna. Zenon Gajdzica po raz kolejny wskazuje na konieczność podejmowania nowych wyzwań oraz poszerza zakres dyskursów w pedagogice specjalnej.


Prezentowane w pracy zagadnienia są interpretowane w nowatorski i twórczy sposób. Autor wskazuje na możliwość uruchamiania wyobraźni badawczej, odnajdywania zagubionych wątków, które należy podjąć na gruncie pedagogiki specjalnej w powiazaniu z obszarami innych nauk. Jak udowadnia nadszedł czas ponownego przyjrzenia się kwestiom ( teoretycznym i metodologicznym), które mimo prowadzonych badań i analiz ciągle wymagają rozwiązania czy też ponownego przeanalizowania.


Na dużą przydatność recenzowanej książki wpływ ma również język, którym posługuje się Autor. Teoretyczny, ale komunikatywny, który umożliwia właściwe odczytanie prezentowanych treści.
W krajowej literaturze odczuwa się brak opracowań o wskazywanych walorach, dlatego książka jest ważna i potrzebna. Recenzowana praca będzie znaczącą pozycją na naszym rynku. Zaspokoi ona oczekiwania szerokiego kręgu odbiorców. Będzie to cenny wkład w teorię oraz praktykę, cenne źródło informacji dla studentów wielu kierunków, osób pracujących z ludźmi z niepełnosprawnością, reprezentujących różne grupy zawodowe, samorządowe, publiczne. Ludzi i grup kreujących politykę edukacyjną, społeczną, przedstawicieli administracji oraz rodziców.


Podsumowując należy podkreślić, że wielkim walorem recenzowanej książki jest poznawcza, społeczna oraz praktyczna doniosłość podjętej problematyki. Recenzowana książka zawiera treści, które pod względem teoretycznym, jak i analitycznym wskazują na wysoki poziom kompetencji naukowo-badawczych Zenona Gajdzicy. Na wysoką ocenę oraz uznanie zasługuje opracowanie i przygotowanie materiałów.