Recenzja książki Narkonomia

Brytyjski dziennikarz napisał książkę o produkcji, przemycie i sprzedaży narkotyków, traktując te aktywności jak każdy inny biznes, i stosując metody analizy ekonomicznej do ich opisu. Oczywiście, narkobiznes może być traktowany, jako normalna aktywność gospodarcza, ale ma swoją specyfikę. Po pierwsze stopa zysku jest olbrzymia, nieporównywalna z innymi biznesami: wyprodukowanie 1kg kokainy kosztuje boliwijskiego rolnika ok. 400 dolarów, ten sam kilogram w detalu w USA kosztuje ok. 120 tys. dolarów. Nawet gdy odliczy się koszty pośredników, transportu i łapówek, zostaje niewiarygodnie wysoka stopa zysku. Po drugie, to działalność nielegalna, obarczona ryzykiem, w razie wpadki grożą duże straty finansowe, a czasem długoletnie więzienie czy egzekucja.

Książka może być potraktowana jako podręcznik prowadzenia biznesu w obecnej erze globalizacji; kartele narkotykowe są tu dobrym przykładem. Autor omawia ich udane strategie biznesowe: (1) aby ocieplić swój wizerunek zajmują się działalnością charytatywną, (2) stosują offshoring przenosząc produkcję narkotyków do krajów z tanią siłą roboczą i skorumpowanymi i niewydolnymi organami państwa (Honduras, Gwatemala), (3) wprowadzają franczyzę tam gdzie mogą, (4) promują innowacje wprowadzając na rynek nowe produkty (meth, dopalacze), (5) coraz szerzej sprzedają narkotyki poprzez internet, (6) dywersyfikują swoją działalność: obok przemytu narkotyków przemycając też ludzi.

W tym kontekście autor nie zostawia suchej nitki na obecnych metodach walki z narkotykami, w zdecydowanej większości bardzo kosztownych i przynoszących mierne efekty. W szczególności twierdzi, że koncentracja na zwalczaniu podaży narkotyków (niszczenie upraw itd.) a kompletne ignorowanie popytu to wyrzucanie pieniędzy w błoto. Niemniej kilka nowych rozwiązań ma jakiś sens. Jeden z rozdziałów poświęcony jest efektom legalizacji marihuany w Kolorado (i paru innych stanach USA), są one bardzo zachęcające. Sporo też Wainwright pisze o próbie kontroli rynku dopalaczy w Nowej Zelandii: dopalacze są tam traktowane jak leki, muszą przejść przez szczegółowe testy i kontrole zanim trafią na rynek, ciekawa to choć kontrowersyjna regulacja.

W ogóle rynek dopalaczy, z którym mamy wielki problem i u nas, to ciekawy fenomen, pisze autor; sprzedawcy są tu zawsze o krok dalej przed regulatorami. Jeśli zabroni się sprzedaży jakiegoś dopalacza, to na jego miejsce pojawia się kilka kompletnie nowych, zanim organa państwa zakażą ich dystrybucji, sporo ludzi się nawciąga (i zatruje), a potem rzecz cała zaczyna się od nowa. W tym kontekście rozwiązanie nowozelandzkie nie jest wcale takie bezsensowne.

Jest to bardzo ciekawa, oryginalna, inspirująca rzecz i kolejny mocny argument za legalizacją, szczegółową kontrolą i regulacją rynku narkotyków. Niemniej nie sądzę żeby takie rozwiązanie zostało wprowadzone w najbliższej przyszłości.