Baśń recenzja

Do czytania podchodziłem bez żadnych oczekiwań, ponieważ o autorze nigdy wcześniej nie słyszałem. Zachęcający był fakt, że to pozycja skandynawska. Muszę się przyznać bez bicia, że początek "Baśni" mnie okropnie wymęczył! Książka, według mnie, jest lekko specyficzna i trzeba przyzwyczaić się do stylu autora, który jest suchy i wprowadza niepokój.

Ten nastrój potęgowany jest też przez konwencję oniryczną. Być może ona wpłynęła na moją trudność wpadnięcia w rytm czytania. Senna szczególnie jest pierwsza część. Jest to dosyć odważne porównanie, ale proza Bengtssona przypomina troszkę Schulza. Różnicą jest to, że u tego drugiego oniryzm jest dominujący, podczas gdy w "Baśni" to potrzebny dodatek. Podobieństwem jest także to, że miasto czy miasta w tej powieści są także ożywiane, jakby same były oddzielnymi bohaterami.

O czym jest książka Bengtssona? O uzależnieniu, toksycznej miłości ojca do syna, dorastaniu, wychowywaniu, ale też ucieczce, zmianach tożsamości, zaburzeniach psychicznych. Najbardziej chwytającym za serce zabiegiem jest chyba to, że narratorem i zarazem głównym bohaterem jest mały chłopiec. Zwraca on uwagę na nieistotne na pierwszy rzut oka szczegóły dzięki swojej dziecięcej wrażliwości i ciekawości świata. Jednocześnie mamy do czynienia z fragmentarycznością. Migają nam przed oczami urywki z życia, mocniej lub luźniej związane z poprzednimi wydarzeniami. Nie wiemy do końca, co tak naprawdę się dzieje. Nieznany jest pełny ciąg przyczynowo-skutkowy.

Co do samej kreacji głównego bohatera i jej autentyczności, mam drobne wątpliwości. Rozumiem, że rozwój młodego człowieka w patologicznym, toksycznym środowisku może być zaburzony, jednak problemem jest raczej to, że tego dojrzewania nie ma. 7-letni bohater zachowuje się podobnie do dorosłego siebie. Daje to, moim zdaniem, dziwny efekt, ale potwierdzałoby inspiracje autora Schulzem i jego mitologizacją dzieciństwa. Jakby Bengtsson, podobnie jak twórca "Sklepów cynamonowych", już jako dorosły człowiek wracał pamięcią do dzieciństwa, próbował je odtwarzać czy tworzyć na nowo.

Czy ktoś z Was spotkał się w literaturze ze zdrową relacją ojciec-syn? Takich książek, mam wrażenie, jest bardzo mało. Dominują te, w których tata pełni rolę czarnego charakteru, który winny jest wszelkich traum. Relacja w tej książce jest niezwykle ciekawa. Na pierwszy rzut oka, początkowo, wygląda dobrze, spokojnie, pełna jest miłości. W pewnym momencie jednak przychodzi refleksja, że coś jest nie tak. Czytelnik zaczyna uświadamiać sobie, że ojciec tak naprawdę uzależnia od siebie syna, izoluje go, próbuje wtłaczać w swój chory, nieprawdziwy świat, karmi wymyśloną historią. Kiedy ta refleksja przychodzi, lektura staje się smutniejsza i jeszcze bardziej niepokojąca.

Interesującym wyborem jest tytuł. Baśń ma raczej prostą budowę. Bodaj główną jej cechą jest to, że po złym okresie następuje "długi i szczęśliwy" czas wolności i dobrobytu. Dla czytelnika zakończenie często niesie puentę. W powieści Bengtssona również jest przesłanie, ale, mam wrażenie, lekko ukryte. Do głównego bohatera jednakże ta wolność nie przychodzi. I chyba, niestety, nigdy nie nadejdzie. Jest on za bardzo naznaczony swoim dzieciństwem i relacją z ojcem. Lawiruje między usamodzielnieniem się, ale ucieczka od przeszłości, ducha ojca jest trudna, bardzo trudna, o ile w ogóle niemożliwa.

8,2/10