Lalka recenzja

Kilka słów o życiu idealisty "epoki przejściowej"

Autor: @Antoniowka ·3 minuty
2021-09-03
1 komentarz
16 Polubień
Powroty po latach do niegdyś ulubionych książek bywają trudne i rozczarowujące. Trudne, bo ciężko wygospodarować czas na powtórną lekturę, gdy na rynku dostępnych jest tyle ciekawych pozycji. Rozczarowujące – bo jak wiadomo „nie wchodzi się dwa razy do tej samej rzeki”*. Czas mija, my się zmieniamy, dorastamy, poważniejemy, jesteśmy po prostu innymi ludźmi z często innymi zainteresowaniami. I niekoniecznie zachwyci nas to, co skradło nasze serca lata temu.

W tym wypadku nie ma jednak mowy o żadnym rozczarowaniu. Myślę nawet, że drugie czytanie dało mi więcej – wśród licznych drzew zauważyłam dorodny las. Nie chcę patrzeć na „Lalkę” jak na historię miłosną. Uczucie Wokulskiego do Izabeli Łęckiej nazwałabym raczej fatalnym zauroczeniem, swego rodzaju obsesją, romantyczną ułudą u tego mimo wszystko pozytywistycznego bohatera. A książka ma do zaoferowania czytelnikowi dużo więcej: ciągle aktualną analizę społeczeństwa, świetne kreacje postaci (dobroduszny Rzecki, który zapałał platoniczną miłością do pani Stawskiej, baronowa Krzeszowska i niesforni studenci, doktor Szuman) czy komizm sytuacyjny (tak, Prus miał świetne poczucie humoru!).

W „Lalce” zachwyca jednak przede wszystkim kreacja Stanisława Wokulskiego. Pokonał on wyboistą drogę, aby stać się tym, kim był: naukowcem**, kupcem, idealistą, który jednak potrafił myśl przekuć w czyn. Tragizm jego losu wynikał z tego, że zwykli ludzie nie mogli mu wybaczyć jego awansu społecznego i materialnego, a dla arystokracji nadal pozostawał obcym i gorszym (oczywiście pomijając momenty, kiedy mogli się dzięki niemu wzbogacić). Mimo swoich wysiłków trwał więc w wiecznym rozkroku, ciągle samotny, o krok od spełnienia swoich marzeń, a jednak tak daleko.

Odnoszę wrażenie, że samotność to cecha wszystkich bohaterów powieści. Samotny jest Rzecki, Ochocki czy doktor Szuman. Nie inaczej jest z kobietami: prezesowa Zasławska patrzy na ówczesny świat oczami osoby posiadającej dużo mądrości życiowej, jednak będącej u schyłku życia, a przez to stojącej odrobinę z boku wydarzeń. Samotna jest Helena Stawska, chyba najbardziej wartościowa postać kobieca w „Lalce”. Wreszcie samotna jest Izabela Łęcka.

Tak po ludzku piękna Izabela budzi moją litość. Wbita w ambicję, nienauczona niczego pożytecznego, jest niczym zwierzyna łowna, którą ma upolować jakiś kawaler. Może mieć tylko nadzieję, że myśliwy będzie bogaty. W pannie Łęckiej jak w soczewce skupiają się przywary całej arystokracji. Ludzi pustych, skupionych na sobie, przypisujących swojej klasie ważną rolę dziejową, niesamowicie interesownych, a przy tym często biernych, trawiących czas na błahostkach i miłostkach. Izabela Łęcka nie jest jedyną lalką – są nimi zapewne wszystkie panny wychowane w podobny sposób.

Prus pokazuje jak subiektywny jest osąd każdego człowieka, jak zmienne są jego wyroki na temat ludzi – widać to zwłaszcza w ocenie postaci Wokulskiego. Każdy jego krok był pilnie śledzony przez innych i dosadnie komentowany. Chyba jedynie Rzecki nie powiedział złego słowa o przyjacielu. Cenię sobie książki, które pozostawiają czytelnikowi pole do interpretacji. Dzięki powyższemu zabiegowi to w naszych rękach pozostaje ostateczna ocena bohaterów i ich postępowania.

Co nowego można powiedzieć o książce, o której napisano już chyba wszystko? Można chyba jedynie przedstawić swoje odczucia po lekturze. Wnioski są smutne – upłynęło tyle lat, a ciągle dla wielu liczy się głównie powierzchowność, garstka ludzi czynu jest nieustannie krytykowana i tłamszona przez bierną większość, ilość jest ważniejsza od jakości. Myślę, że „Lalka” nigdy się nie zestarzeje, a każda kolejna lektura tej powieści pozwoli wyciągnąć kolejne wnioski.

* W tej analogii zakładam, że to my jesteśmy ową rzeką.
** Polecam bardzo dobrą książkę Wojciecha Lady „Pożytki z katorgi” o polskich naukowcach na Syberii.

Książkę otrzymałam z Klubu Recenzenta serwisu nakanapie.pl.

Moja ocena:

Data przeczytania: 2021-08-31
× 16 Polub, jeżeli recenzja Ci się spodobała!

Gdzie kupić

Księgarnie internetowe
Sprawdzam dostępność...
Ogłoszenia
Dodaj ogłoszenie
2 osoby szukają tej książki
Lalka
34 wydania
Lalka
Bolesław Prus
7.8/10

"Lalka" Bolesława Prusa to utwór wyjątkowy, od momentu ukazania się na łamach „Kuriera Codziennego” budzący kontrowersje, ale też podziw. Zawikłana, pełna niedopowiedzeń historia źle ulokowanych uczuć...

Komentarze
@Anna30
@Anna30 · około 2 lata temu
Bardzo ładnie napisałaś recenzję:).
× 1
Lalka
34 wydania
Lalka
Bolesław Prus
7.8/10
"Lalka" Bolesława Prusa to utwór wyjątkowy, od momentu ukazania się na łamach „Kuriera Codziennego” budzący kontrowersje, ale też podziw. Zawikłana, pełna niedopowiedzeń historia źle ulokowanych uczuć...

Gdzie kupić

Księgarnie internetowe
Sprawdzam dostępność...
Ogłoszenia
Dodaj ogłoszenie
2 osoby szukają tej książki

Zobacz inne recenzje

Lalka: czy Prus pisał gorzej niż mógł? Lalka jest powieścią tendencyjną; Prus forsował w niej swój światopogląd, do czego miał pełne prawo i co nie jest zarzutem. Problem polega na tym, że w takiej ...

@Messer @Messer

Z tą powieścią Bolesława Prusa wspomnienia wiąże wiele osób. Niejeden człowiek śnił o niej po nocach, a na jej kartach do dziś widać ślady jego łez, które wylał podczas czytania. Trzeba przyznać, że ...

@kat.czyta @kat.czyta

Pozostałe recenzje @Antoniowka

Współczesna wojna
Polski "dziobak" (?)

Wydawnictwo "Dowody na Istnienie" wydało jakiś czas temu zbiór reportaży latynoamerykańskich "Dziobak literatury". Ideą tego zbioru było stwierdzenie/pokazanie, że tamte...

Recenzja książki Współczesna wojna
Dzieci Nilu. Reporterska podróż przez Afrykę
Święta rzeka i ludzie

Żyjemy w czasach nastawionych na szokowanie i granie na emocjach. Niestety ta swego rodzaju moda nie ominęła też dziennikarzy, bo wiadomo, że najlepiej sprzedaje się cie...

Recenzja książki Dzieci Nilu. Reporterska podróż przez Afrykę

Nowe recenzje

Impuls
Impuls.
@Malwi:

"Impuls" to poruszająca opowieść o sile matczynej miłości, wytrwałości i walce z własnymi demonami. Jolanta Żuber prowa...

Recenzja książki Impuls
Dlaczego podskakuję
DLACZEGO PODSKAKUJĘ
@mikka138:

Gdy tylko dowiedziałam się o czym jest ta książka, wiedziałam, że muszę ją przeczytać. Temat jest mi dobrze znany, a wi...

Recenzja książki Dlaczego podskakuję
Mieszko. Wyjście z cienia
"Mieszko. Wyjście z cienia"
@tatiaszaale...:

Nie można stać w miejscu, trzeba przeć do przodu i do przodu. Bo kto nie idzie dalej, a stoi czy na zadku siedzi zadowo...

Recenzja książki Mieszko. Wyjście z cienia
© 2007 - 2024 nakanapie.pl