Uranova recenzja

Wydawnictwo Mova, imprint W. Kobiecego, wydaje zwykle trudne do jednoznacznego sklasyfikowania powieści zagranicznych autorek, które w swojej twórczości decydują się przekraczać granice gatunków i konwencji. Skutki tych transgranicznych eksperymentów bywają trudne do przewidzenia, ale w znakomitej większości uznaję je za pozytywne, gdyż pozwalają mi one zdobywać nowe doświadczenia czytelnicze i prowadzą mnie w rejony, w których wcześniej nie miałem okazji bywać. Pod tym względem "Uranova", powieść autorstwa młodej czeskiej pisarki Lenki Elbe, nie zawiodła mnie jako źródło nowych doświadczeń. Niestety w znakomitej większości były to doświadczenia niezbyt przyjemne i męczące. Przyznaję też od razu ze skruchą, że przeskakiwałem szczególnie męczące fragmenty, żeby w ogóle skończyć tę powieść.

Mieszanina gatunków, jaką zaserwowała mi L. Elbe, okazała się po prostu zbyt trudna do strawienia. Elementy składowe rodem z dramatu obyczajowego, romansu, thrillera, kryminału, powieści historycznej, groteski, fantastyki i horroru splatają się w tej książce ze sobą w pozbawiony myśli przewodniej sposób, sugerujący że autorce nie starczyło sprawności i doświadczenia pisarskiego, by zapanować nad fabułą. Stąd biorą się liczne, do niczego niepotrzebne wątki i nieistotne postaci, błąkające się bez celu po wielu rozdziałach. Niezdecydowanie gatunkowe autorki znajduje też symboliczne odzwierciedlenie w nieustannych wahaniach dwojga głównych postaci, które, pomimo jasno określonych celów, częściej potykają się o przeszkody będące wyłącznym produktem ich wyobraźni, niż trudności faktycznie funkcjonujące w powieściowej rzeczywistości. Podejmowanie najprostszych decyzji grzęźnie w bagnie niepotrzebnych aluzji, sprzecznych działań, ambiwalentnych odczuć, niezrozumiałych postępków i ciągłego stanu zaćmienia umysłów. Nie da się tego czytać bez irytacji i znudzenia a nie takich emocji oczekiwałem po lekturze tej powieści. Irytacji nie udało mi się skompensować fantastycznymi elementami fabuły, które jako jedyne były sensownie wmontowane w powieściowe założenia, umiejscawiające akcję powieści w miasteczku Jáchymov, dawnym, czeskim ośrodku wydobycia rud uranu, w którym pozostałości kopalń i zakładów przetwórczych straszą turystów na równi z makabrycznymi opowieściami o losach ludzi zatrudnionych bez żadnej ochrony przy obróbce radioaktywnych kopalin.

Dopuszczam oczywiście myśl, że być może niczego nie zrozumiałem z przepastnej głębi koncepcji autorki, ale dużo bardziej prawdopodobne wydaje mi się, że po prostu nie poradziła sobie ona ze swoją początkową, całkiem interesującą ideą. Warto więc zaczekać na następne książki Lenki Elbe, w których być może uda jej się stworzyć mniej chaotyczne fabuły oparte na równie interesujących pomysłach.