Recenzja książki Klara i Słońce

Najnowsza książka noblisty dzieje się w bliżej nieokreślonej przyszłości i zaczyna się bardzo intrygująco. Oto narratorką jest Klara, robot dysponujący sztuczną inteligencją, którego przeznaczeniem jest towarzyszenie dzieciom. Takie roboty oznacza się skrótem SP, czyli 'sztuczny przyjaciel' i sprzedaje jak komputery czy odkurzacze. Notabene, takie roboty już istnieją i pomagają ludziom, pisze o tym Szarota w 'Od Facebooka do post-przyjaźni'.

Słowo robot jest może nie na miejscu, bo Klara jest czymś więcej: jak wspomniałem szybko uczącą się sztuczną inteligencją mającą też emocje. W szczególności potrafi bardzo dokładnie określić wiek spotkanej osoby i jej stan emocjonalny. Poza tym, jak mówi kierowniczka sklepu z robotami: „Klara ma tyle wyjątkowych zalet, że mogłabym o nich opowiadać przez cały ranek. Ale gdybym miała wyróżnić tylko jedną, to jest nią pasja, z jaką obserwuje i poznaje świat. Zdolność, z jaką przyswaja sobie i łączy wszystko, co widzi dokoła, jest zdumiewająca. W rezultacie odznacza się obecnie najbardziej zaawansowaną inteligencją ze wszystkich SP w tym sklepie, nie wyłączając B trzy.” Dodajmy, że B3 to najnowszy model robota, Klara jest wersją starszą.

Klara, czekając na to, że ktoś ją kupi, najbardziej lubi być wystawiona na witrynie sklepu z robotami, bo wtedy absorbuje dużo słońca, a światło słoneczne jest dla SP pożywieniem – pracują na bateriach słonecznych.

Klara zostaje kupiona dla Josie, chorej dziewczynki mieszkającej razem z matką w domu na odludziu. I tam właśnie toczy się cała intryga. Piszę intryga, bo Klara doskonale służy dziewczynce, ale dorośli mają wobec niej bardziej skomplikowane plany. Bardzo ciekawa jest obserwacja rozwoju emocjonalnego i intelektualnego Klary w domu Josie, zwłaszcza jej stosunku do słońca, które otacza czcią nieledwie religijną.

To napisana pięknym, spokojnym językiem książka, mówiąca o stosunku ludzi do robotów przyszłości, ogólniej, do sztucznej inteligencji. Co ciekawe owe roboty są przedstawione przez Ishiguro raczej pozytywnie, właściwie Klara niewiele różni się od człowieka, jak wierny pies kocha Josie: jest gotowa jej służyć nawet za cenę własnej egzystencji. Obawiam się, że to zbyt słodki obrazek przyszłości, bo sztuczna inteligencja może mieć swoje własne cele, kompletnie różne od interesów ludzi.

Zakończenie książki jest bardzo smutne i znamienne.

Świetnie to napisane, ale jakieś takie chłodne i odległe i dosyć błahe, oddalone od problemów współczesnego świata. Prawdę mówiąc, od noblisty oczekiwałbym prozy większego kalibru.

Słuchałem audiobooka w świetnym wykonaniu Laury Breszki.