Klara i Słońce

W ubiegłym roku poznałam i doceniłam Lema, opisywany przez niego świat to jest coś! Szczególnie, że wykreowany kilkadziesiąt lat temu. Po lekturze „Powrotu z gwiazd", gdzie na każdego człowieka przypadało średnio 5 obsługujących go robotów, długo z tyłu głowy siedziała mi scena utylizacji i cmentarzyska wyeksploatowanych już i nieużytecznych tych człekokształtnych maszyn. Przecież to tylko urządzenia, a tymczasem cierpiały, były przerażone, płakały, błagały, czuły? A może nam się tylko wydaje, że roboty nie mają uczuć?

Kim jest Klara? Takim właśnie urządzeniem, maszyną, wyjątkowo udanym egzemplarzem modelu B2, wyposażonym w sztuczną inteligencję robotem humanoidalnym (uściślijmy: fembotem) do zadań specjalnych. Cel, do realizacji którego została stworzona, jest szokujący - zostać sztucznym przyjacielem dziecka i dotrzymać mu towarzystwa, bo w tym świecie dzieci prześladuje samotność, do szkoły nie chodzą, uczą się zdalnie, czas spędzają przed komputerem(o matko, ale to brzmi znajomo i złowieszczo). Przyjaciół nie mają. Można im ewentualnie takiego towarzysza kupić, jak deskorolkę, czy nowy rower. Sztucznego Przyjaciela, czyli SP.

Powieść zrobiła na mnie wielkie wrażenie i niestety zasiała ziarno niepokoju, jak nieodległej przyszłości mogłaby dotyczyć. Nie chcę wierzyć, że mogłoby dojść do genetycznej modyfikacji dzieci, zamiany nauki w szkole na tę przed komputerem oraz konieczności produkowania takich androidów, ale jeszcze 10 lat temu w takie czary-ma...

W obecnych czasach trudno jest o nawiązanie i podtrzymanie przyjaźni, szczególnie w ostatnim okresie izolacji i kontaktów zdalnych. Wymaga to czasu i zaangażowania, nie dając gwarancji powodzenia. Czy wizja Sztucznego Przyjaciela jaką roztacza w swojej najnowszej książce Kazuo Ishiguro wydaje się tak bardzo odległa? Czy gdybyśmy mogli pozyskać wiernego przyjaciela, bez żadnego wysiłku, a potem odstawić go w kąt gdy się znudzi, nie skorzystalibyśmy z takiego udogodnienia? Tylko czy na tym polega przyjaźń?

Klara czeka w witrynie sklepowej na dziecko, które wybierze ją na swoją Sztuczną Przyjaciółkę. Nie jest robotem najnowszej generacji, ale odznacza się dużą spostrzegawczością i empatią. Pewnego dnia dostrzega ją Josie, czternastoletnia, chorowita dziewczynka i zabiera ze sobą do domu.

Klara jest ciekawa świata zewnętrznego, chętnie poznaje i uczy się ludzkich emocji, przygląda się wszystkiemu co ją otacza i poddaje drobiazgowej analizie. Widzimy rzeczywistość jej oczami, jednak to co nam pokazuje dalekie jest od ideału. Począwszy od świata, w którym dzieci są „korygowane”, a status społeczny dorosłych określa przynależność do właściwego kręgu, a skończywszy na zawiłej, nieracjonalnej i często podszytej okrucieństwem naturze ludzkiej.

Czy sztuczna inteligencja, może okazać się bardziej empatyczna od człowieka? Czy człowiek kiedykolwiek byłby tak kochającym, oddanym i skłonnym do poświęceń przyjacielem, jakim o...

Książka dla mnie personalnie męcząca, a historia niestety mdła, mniej-więcej do połowy wydaje się być rozwlekła. I mimo swoistych przebłysków autentycznej ciekawości co czeka na mnie na kolejnych stronach, pojawiły się one zbyt późno bym mogła uznać czytanie tej lektury za satysfakcjonujące. Niemniej zamysł na historię interesujący (z wykorzystaniem potencjału gorzej) i rzeczywiście wątek istnienia lub nie czynnika decydującego o wyjątkowości jednostki, coś czego nie da się zastąpić - skłania do refleksji.