Jerzy Andrzejewski

Jerzy Andrzejewski to polski pisarz, dramaturg, publicysta i krytyk literacki, znany szerszej publiczności jako autor powieści „Popiół i diament”, której ekranizacja w reżyserii Andrzeja Wajdy zapisała się na stałe w kanonie polskiego kina. Innymi dziełami Andrzejewskiego są m.in. „Bramy raju”, zbiór „Samotne pokolenie” oraz książka „Ciemności kryją ziemię”.
Jerzy Andrzejewski urodził się 19 sierpnia 1909 roku w Warszawie. Studiował polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim, a po studiach podjął współpracę z czasopismami takimi jak „ABC” oraz „Prosto z mostu”. Jako pisarz zadebiutował w 1932 roku opowiadaniem zatytułowanym „Kłamstwa”, które zostało opublikowane na łamach dziennika „ABC”. Cztery lata później ukazał się zbiór opowiadań „Drogi nieuniknione”, a w 1938 powieść „Ład serca”, dzięki której Jerzy Andrzejewski zyskał rozgłos jako pisarz i otrzymał nagrodę czytelników „Wiadomości Literackich” oraz Nagrodę Młodych Polskiej Akademii Literatury. W 1944 roku wraz z Jerzym Zagórskim napisał sztukę teatralną „Święto Winkelrieda” w ramach konkursu zorganizowanego przez Tajną Radę Teatralną, który został wystawiony w 1956 roku w Łodzi w reżyserii Kazimierza Dejmka.
W 1948 roku ukazała się powieść „Popiół i diament”, która dziesięć lat później została przeniesiona na ekran przez Andrzeja Wajdę. W latach pięćdziesiątych powstały kolejne dwie cenione pozycje Andrzejewskiego – w 1957 roku miała swoją premierę powieść „Ciemności kryją ziemię” oraz „Bramy raju”. W tym czasie pisarz wystąpił również z PZPR i rozpoczął działalność opozycyjną – był jednym z założycieli Komitetu Obrony Robotników, dołączył też do redakcji pisma „Zapis”, wydawanego w drugim obiegu. W twórczości Jerzego Andrzejewskiego należy również wyróżnić powieść „Idzie skacząc po górach”, która portretuje relację między sztuką, odbiorcą i artystą, oraz „Miazgę” – powieść eksperymentalną, stawiającą środowisko artystyczne i władzę lat sześćdziesiątych w satyrycznym świetle.
W latach 1946-1955 Jerzy Andrzejewski współpracował z wieloma czasopismami, między innymi z „Listami Teatru”, „Twórczością”, „Literaturą”, przez dwa lata był też redaktorem naczelnym tygodnika „Przegląd Kulturalny”. Jako krytyk teatralny najwięcej czasu poświęcał tekstowi – dialogom oraz kompozycji, lecz zauważał również pracę wykonaną przez reżysera oraz aktorów. Na początku swojej działalności recenzenckiej pisał nie tylko o spektaklach klasycznych, ale również o rewiach i spektaklach dla dzieci.
Andrzejewski przez sześć lat był kierownikiem literackim zespołu filmowego „Syrena” – w wyniku jego pracy powstały wtedy scenariusze filmowe „Zagubione uczucia”, „Popiół i diament”, „Niewinni czarodzieje” oraz „Bramy raju”. Wydano również korespondencję pisarza, między innymi zbiór listów pisanych do Czesława Miłosza, oraz dzienniki.