Monarchia habsburska. Między idealizacją a alienacją

"Jeśli za dobrą monetę przyjąć znany aforyzm Richarda von Schaukala, że "najbardziej rozpowszechnioną wiarą jest wiara w słowa" (...), to o monarchii habsburskiej wypowiedziano już ocean słów - dytyrambicznych i krytycznych, eksponujących jej wyjątkowe zalety lub nie mniej oryginalne wady. Monarchia - zdaniem jednych - to wyjątkowy "kontynent ducha", a nawet "prefiguracja Unii Europejskiej", państwo, które pod wieloma względami wyprzedziło swoją epokę. Monarchia to - zdaniem innych - ustrojowy dziwoląg (państwo pojedyncze i zarazem podwójne), twór "zgrzybiały", operetkowy z potężną dawką idealistycznego absurdu." (fragment)