Sprawiedliwi zdrajcy. Sąsiedzi z Wołynia

Ze wstępu

Gdy latem 1939 roku ukraińscy nacjonaliści zaczęli zabijać dziesiątki tysięcy Polaków, ich ukraińscy sąsiedzi musieli wybierać. Jedni pomagali mordować, a czasem nawet zabijali swoje polskie żony i dzieci. Ale inni ryzykowali życie, chowając Polaków na strychach, w schowkach i stodołach. (...) Witold Szabłowski rusza na Ukrainę, by odnaleźć ostatnich żyjących świadków rzezi wołyńskiej. Jako pierwszy szuka odpowiedzi na pytanie: kim byli Ukraińcy, którzy pomagali wówczas Polakom?

Godna polecenia książka o ukraińskich zbrodniach na Polakach. Zwłaszcza w kontekście prób zanegowania zbrodni mających miejsce na Wołyniu i wschodniej Galicji w latach 1942-1944.

Bałam się tej książki. Oj, jak bardzo bałam się tej książki! Moja babcia do śmierci wspominała przerażenie, którego doświadczyła jako dziewczynka, będąc od Wołynia tuż, tuż. I uciekając w głąb Polski. Bałam się epatowania drastycznymi obrazami, co już kilkakrotnie nie pozwoliło mi dokończyć lektury artykułów na temat "rzezi wołyńskiej". Dlatego nie szukałam "Sprawiedliwych zdrajców". Ale książka znalazła mnie. Pożyczył mi ją i zarekomendował mój szef, uspokajając przy okazji, że drastycznie nie będzie. A że jakoś nie wypadało odmówić, "Sprawiedliwi zdrajcy" stali się pierwszą książką przeczytaną przeze mnie w 2019 roku.

I rzeczywiście, moje obawy były bezpodstawne. Bo reportaż Witolda Szabłowskiego to lektura od początku do końca doskonała.

Już paradoksalny tytuł wskazuje na niezwykłość tej opowieści. Wszak zdrajca sprawiedliwy być nie może. A może jednak? A może zdradzając coś, ratujemy coś większego? A może bycie sprawiedliwym wymaga czasami zdrady? Sporo pytań się ciśnie do głowy, a odpowiedzi musimy udzielić sobie sami, także po lekturze tego dobrego i mocnego dokumentu.

Autor zadał sobie wiele trudu próbując upamiętnić w swoim reportażu tych, którzy z jednej strony zasłużyli na miano sprawiedliwych, z drugiej zaś nazywani byli zdrajcami. Przywraca pamięć wszystkim, którzy w czasie rzezi wołyńskiej z lat 40-tych XX wieku z narażeniem życia własnego i własnych rodzin ratowali przede wszystkim Polaków, ale rozszerza swoją opowieść także na ty...

Mi się bardzo podobała, chociaż według mnie za dużo o obronie Przebraża i pacyfikacji Trościańca