Gdyby Nina wiedziała recenzja

Dawid Grosman "Gdyby Nina wiedziała", tłumaczenie Magdalena Sommer,

To proza jakże gęsta od wzajemnego obarczania winą, od brania na swoje barki uczynków innych, od życiowych wyborów, które zmieniają życie kolejnych pokoleń. To również opowieść o odwadze, niezłomności i wbrew pozorom o miłości, utraconej, nieutulonej, tej której było zbyt dużo i tej brakującej.

Obiektyw amatorskiej kamery, który relacjonuje większość historii, zdaje się być doskonałym zabiegiem do jej opowiedzenia. Tonuje bowiem wzajemne obwinianie się trzech bohaterek: babki, córki i wnuczki, których losy raz na zawsze naznaczy reedukacyjny jugosłowiański obóz umiejscowiony na kamienistej wyspie Goli Otok (Naga Wyspa), do którego w latach pięćdziesiątych zsyłano przeciwników reżimu Josipa Broz Tity.

"Gdyby Nina wiedziała" opowiedziana w dużej mierze zmieniającymi się co chwila kadrami, widziana głównie oczami Gili, wnuczki, przeskakuje nieustannie pomiędzy trzema kobietami, chcącymi wypowiedzieć swoją wersję historii. Niekochanych, porzuconych, samotnych, wzajemnie siebie obwiniających, ale też chcących się wytłumaczyć z decyzji, które zaważyły o ich losach.

Czytając czuje się ten zabieg ciągle zmieniającej obiekt zainteresowania kamery, chwytającej jednocześnie to co ważne i to co za moment może ulecieć, gesty, mimikę, nie pozwalającej swoim bohaterkom nawet na chwilę intymności. One są skazane na siebie, a czytelnik staje się jednym z nich, wychwytując informacje dotyczące kobiet i ich życia, które często jakby od niechcenia pojawiają się pomiędzy wersami.

Bohaterki porzucając kolejno swoje córki w dzieciństwie, dokonają wyborów, które zaważą nie tylko na ich przyszłości, zmienią też bieg życia kolejnych pokoleń kobiet w rodzinie. Ich współczesne relacje polegają jedynie na ucieczce i wzajemnym obwinianiu się. Czy wyjazd na Goli Otok stanie się osobistym katharsis dla każdej z nich? Wreszcie czy ich zachowanie można tłumaczyć zespołem stresu pourazowego?

Niejedno serce zostanie zranione, nie zabraknie również drastycznych scen z przeszłości, a rozedrgana narracja do samego końca nie da czytelnikowi spokoju.