Rzeźnia numer pięć recenzja

Dawno temu pasjami czytałem Vonneguta, uwielbiałem jego styl i język, ostatnio zaczynam doń wracać i sprawdzać, czy również się zachwycę. Na razie nie jest źle.

W tej książce Vonnegut mierzy się z bardzo trudnym tematem dywanowego bombardowania Drezna przez aliantów w lutym 1945 r., które przyniosło wielkie straty w ludziach i obróciło miasto w kupę ruin. Vonnegut przeżył ten koszmar, będąc jeńcem wojennym w Dreźnie właśnie.

Autor sporo pisze o trudnościach z opisaniem doświadczenia drezdeńskiej masakry, o mękach twórczych: zapisał 5 tysięcy stron, a nic nie powstało. Pisze wreszcie o tej książce „Jest taka cienka, rozwichrzona i bełkotliwa, (...) bo trudno jest powiedzieć coś mądrego na temat masakry. Wszyscy powinni być zabici, nigdy już niczego nie mówić ani nie pragnąć. Po masakrze powinna zapanować wielka cisza”

Pokazuje Vonnegut wojnę poprzez losy Billy'ego Pilgrima, antybohatera, kogoś w rodzaju Szwejka, miotanego przez zdarzenia z miejsca na miejsce. Sam autor pisze: „W opowieści tej prawie nie ma bohaterów ani dramatycznych konfliktów, gdyż występujący w niej ludzie są albo chorzy, albo stanowią bezwolne igraszki w ręku jakichś potężnych sił. Przecież jednym z najważniejszych efektów wojny jest właśnie to, że pozbawia ludzi osobowości.” Niemniej Billy to Szwejk bardziej mroczny i tragiczny od Haskowego.

Billy usiłuje poradzić sobie z okropnościami wojny, które przeżył, ucieka w szaleństwo, w choroby, w literaturę fantastyczno-naukową, my Polacy możemy się na to zżymać, dla nas koszmary wojny to nic takiego po lekturze Borowskiego czy Nałkowskiej, niemniej jak na Amerykanina to było coś.

Książka jest poszatkowana, zmieniają się czasy i plany, widać jak na dłoni jak wielkie trudności miał Vonnegut z tym tematem. Przy okazji kpi z koncepcji wolnej woli, z mitu amerykańskiego głoszącego, że każdy pucybut ma wielki szanse wybić się na milionera. Poza tym wciąż uwodzi mnie magia jego prozy, dana tylko wielkim pisarzom, trafiają mu się wspaniałe zdania, takie jak: „I wypuszczam na dwór psa albo wpuszczam go do domu i rozmawiamy sobie trochę. Daję mu do zrozumienia, że go lubię, i on też daje mi do zrozumienia, że mnie lubi.” Co tu dużo gadać, lubię wszystko to, co Vonnegut napisze, Jęczmyk przełoży, a Nadrowski przeczyta.

Jeszcze jedno, Vonnegut w swojej książce kilkakrotnie mówi o 110 tys. ofiar nalotów Drezna. To dane zawyżone, ustalono ponad wszelką wątpliwość, że ofiar było około 25 tys.