Busz po polsku recenzja

Nie jest to ten nurt twórczości Kapuścińskiego, którym się zachwycam. Jak sam Autor gdzieś stwierdził, uprawia on reportaż literacki, czym zdaje się usprawiedliwiać pewne zabiegi stosowane przez siebie, a nie zawsze akceptowane w tego typu literaturze.

I zapewne owa „literackość” pojawia się w każdej jego książce. Nie da się jej oddzielić od stylu Autora. Jednak w „Buszu po polsku” literackość się rozpycha, zabiera miejsce reportażowi, nieraz przeradza się w opowiadanie.

Na okładce możemy przeczytać, że to jedyna książka Kapuścińskiego poświęcona w całości Polsce, po raz pierwszy wydana w 1962 roku. Edycja, którą czytałam zawiera dodatkowo tekst „Ćwiczenia pamięci” napisany w połowie lat 80. i śmiem twierdzić, że tekst ten, doczepiony niejako do całości, trochę do niej nieprzystający, jest najlepszy z całego zbioru.

Pozwolę sobie przytoczyć tu obszerny cytat, który świetnie ilustruje sytuację pokolenia, które przeżyło wojnę:
„[…] wojna nie skończyła się dla mnie ani w 1945, ani wkrótce potem. Na różne sposoby coś z niej trwało nadal i coś trwa nawet do dzisiaj, ponieważ myślę, że dla tych, którzy ją przeżyli, wojna nie kończy się nigdy w sposób ostateczny. W wierzeniach afrykańskich istnieje pogląd, że ktoś umiera naprawdę dopiero wówczas, kiedy umrze ostatni z tych, którzy go znali i pamiętali. To znaczy – ktoś przestaje istnieć, kiedy odejdą z tego świata wszyscy nosiciele pamięci. Coś takiego jest również z wojną. Ci, którzy przeżyli wojnę, nigdy się od niej nie uwolnią”*.

I rzeczywiście wojna dla Kapuścińskiego nigdy się nie skończyła. Czy to doświadczenia dzieciństwa spowodowały, że Autor wybrał taki zawód, a nie inny? Jedno jest pewne – pisząc o wojnach, konfliktach, totalitaryzmach Kapuściński jest w szczytowej formie.

Wracając jednak do „Buszu po polsku”. Poszczególne opowiadania-reportaże poświęcone są zwyczajnym ludziom, paradoksom polskiej rzeczywistości. Autor - tropiciel i demaskator w ironiczny nieraz sposób ukazuję prostotę i manowce myślenia rodaków.

Książka nie jest – moim zdaniem – szczytowym osiągnięciem Ryszarda Kapuścińskiego, jednak napisana jest z typową dla Autora swadą i błyskotliwą obserwacją otaczającej rzeczywistości. I dla mnie to wystarczający powód, aby po nią sięgnąć.

* R. Kapuściński, Busz po polsku, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, Warszawa 2019, s.12-13.