Upiory spacerują nad Wartą recenzja

Sięgnąłem po ten kryminał retro Ćwirleja po to, by sobie poprawić nastrój i nie zawiodłem się. Intryga kryminalna zaczyna się tak, że w 1985 roku z Warty wyławiane są zwłoki kobiet, a dzielna poznańska milicja w osobach kapitana Marcinkowskiego, porucznika Brodziaka i chorążego Olkiewicza biedzi się nad znalezieniem sprawcy. Sama sprawa rozwiązuje się dosyć prosto dzięki różnym mało prawdopodobnym zbiegom okoliczności i, prawdę mówiąc, wątek śledztwa i znalezienia sprawcy jest chyba najsłabszy w książce.

Bo najlepsze u Ćwirleja jest znakomicie opisane życie w PRLu w latach 80., cała jego szarość i nędza. Gdzie facet, który dostał talon na Poloneza w sraczkowatym kolorze myśli, że złapał pana Boga za nogi i za każdym razem, gdy wychodzi z samochodu, dokładnie sprawdza, czy wszystkie drzwi są zamknięte. Gdzie w sklepie mięsnym są puste półki, a dominuje zapach kleju, bo sprzedawczyni żeby coś robić, zajmuje się naklejaniem kartek na mięso na specjalne płachty. A króluje w sklepie 'prawdziwa' kolejka: ludzie czekający na dostawę, ale jest też antykolejka, czyli uprawnieni do zakupu poza kolejnością: inwalidzi, mundurowi na służbie, kobiety w ciąży; prawdziwa kolejka szczerze nienawidzi antykolejki. Gdzie na targowiskach kwitnie rynek nielegalnych kaset magnetofonowych, można było sobie kupić każdą nowość z Zachodu. A Zachód to były pieniądze, dobrobyt, nieosiągalne towary, inny świat...

Więcej tam obyczajowych smaczków, czyta się to jak opowieść o obcym kraju i nieznanej cywilizacji, jestem pewien, że dla kogoś, kto nie zna tych czasów, rzecz cała brzmi jak egzotyczna i deczko dziwna historia z XIX wieku. Ja te czasy pamiętam, ale co chwila się przyłapuję na detalach, które kompletnie zapomniałem. Na przykład na tym, że w tym czasie w klubach studenckich wielką popularnością cieszyły się pokazy zachodnich filmów z magnetowidów, które wtedy były prawdziwym rarytasem.

No i oczywiście chlanie, wszędzie i zawsze, mówi się teraz o problemie pijaństwa, wtedy było naprawdę dużo gorzej. Jedna rzecz się nie zmieniła, milicjanci po ciężkiej akcji chlali równo, aby zmyć z siebie napięcie, policjanci teraz robią to samo, wóda jest dla nich jedynym sposobem na stres.

A prawdziwą ozdobą socjalistycznej milicji jest chorąży Olkiewicz, ciężki alkoholik, taki co to rano musi strzelić sobie kielicha, żeby normalnie funkcjonować. Jego ulubionym zajęciem są najazdy na meliny, gdzie rekwiruje z kolegami całą wódę dla celów prywatnych, ale za to meliniarzowi nie zakłada się sprawy. Druga jego namiętność to kontrole w burdelach, gdzie za darmo przesypia się, z co lepszymi panienkami.

A najmądrzejszy tam jest niejaki Gruby Rychu, cinkciarz, który zna wszystkich: milicjantów, ubeków, prostytutki, innych ważnych gości i dość sprawnie układa wszystkie klocki. Pewnie w wolnej Polsce stał się wielkim biznesmenem, tak się zresztą stało z paroma cinkciarzami z PRLu.

W sumie to już zamierzchły świat, ale wart przypomnienia i bardzo dobrze, że Ćwirlej to robi.