Recenzja książki Kwiaty dla Algernona

Sięgnąłem do książki Keyesa zachęcony entuzjastycznymi opiniami znajomych moli książkowych i nie zawiodłem się. Podzielam zdanie poprzedników: to nie jest literatura sf ani moralitet, raczej wspaniała powieść humanistyczna.

Opowiada Keyes historię Charliego Gordona, upośledzonego umysłowo 32-letniego mężczyzny pracującego w piekarni. Charlie sam opisuje jak (wraz z myszką Algernonem) został poddany eksperymentowi, który poprawił radykalnie jego inteligencję, uczynił go geniuszem. Wspaniały jest początek, gdy w tekście pełnym wszelkiego rodzaju błędów, upośledzony Charlie przedstawia swoje uporządkowane życie. Niemniej chłopak bardzo chciał poddać się eksperymentowi: wierzył, że mądrzejszy będzie bardziej szczęśliwy.

A potem, po eksperymencie, błyskawicznemu rozwojowi inteligencji nie towarzyszy postęp emocjonalny czy społeczny. Charlie staje się geniuszem, ale emocjonalnie i społecznie to wciąż dziecko, ta różnica rodzi różnego rodzaju problemy. Jak sam pisze: „Jako człowiek upośledzony miałem mnóstwo przyjaciół. Teraz nie mam ani jednego. Och, oczywiście, nie brak mi znajomych, mam ich całe mnóstwo, ale nie przyjaciół.” I dalej: „Inteligencja wbiła klin pomiędzy mnie a ludzi, których znałem i kochałem, wygnała mnie z piekarni. Jestem teraz bardziej samotny niż kiedykolwiek wcześniej.” No cóż, sama inteligencja szczęścia nie daje...

Poruszające są wspomnienia Charliego z dzieciństwa, które wracają wraz ze wzrostem inteligencji. Jego niepełnosprawność umysłowa była obiektem kpin otoczenia, agresji i złości własnej matki. Chłopak był w gruncie rzeczy odrzucony przez rodzinę i kolegów, to bardzo smutne. Jak sam pisze: „Jakie to dziwne. Uczciwi, wrażliwi ludzie, którym nawet w głowie nie powstałoby wyśmiewać się z kogoś pozbawionego ręki lub nogi, albo na przykład ze ślepca, bez zahamowań żartują z człowieka niedorównującego im inteligencją.” A przecież Charlie, tak jak każdy człowiek, oczekiwał miłości, ciepła, akceptacji, jakże często zapominamy, że ci ludzie też zasługują na szczęście.

Książka jest znakomicie skomponowana i kończy się przejmująco smutno, nie zdradzę jak. Ta piękna, humanistyczna opowieść z ważnym przesłaniem: wszyscy jesteśmy równie wartościowi, i geniusze i upośledzeni umysłowo, wszyscy zasługujemy na szczęście, ale niestety nie wszystkim jest ono dane.

Znakomita literatura.