Mario Vargas Llosa

Urodził się w Arequipie w Peru jako jedyne dziecko Ernesto Vargasa Maldonado oraz Dory Llosa Ureta. W rok po urodzeniu jego rodzice rozwiedli się, a on wraz z matką przeniósł się do Boliwii, gdzie jego dziadek był honorowym konsulem Peru. W 1945 rodzina wróciła do Peru i osiadła w Piura, gdzie dziadek został lokalnym urzędnikiem. W tym czasie napisał swe pierwsze młodzieńcze opowiadanie Los cachorros. Wkrótce potem jego rodzice ponownie wzięli ślub i przenieśli się do Limy, gdzie jego ojciec był politykiem. Obserwacje życia wyższych sfer politycznych jakie poczynił młody Vargas Llosa, stały się osnową jego przyszłych powieści, w szczególności Rozmowy w Katedrze. Będąc młodzieńcem zaczął pisać opowiadania i poezje. W zdominowanym przez męską siłę społeczeństwie (kult macho) literatura uznawana była za domenę kobiet. Ojciec Mario Vargasa Llosy, zaniepokojony zainteresowaniami syna, wysłał czternastolatka do szkoły kadetów Colegio Militar Leoncio Prado w Limie, mając nadzieję, że wojskowe życie zmieni jego zainteresowania. Przeżycia pisarza z okresu pobytu w szkole były podstawą jego pierwszej powieści Miasto i psy. Nie ukończywszy szkoły wojskowej wrócił do Piura, gdzie skończył szkołę średnią. Obserwacja tego miasta zaowocowała powieścią Zielony dom. W czasie nauki Mario Vargas Llosa zaczął pracować w lokalnej gazecie. Jeszcze przed ukończeniem szkoły średniej napisał opowiadanie Los jefes i rozpoczął pracę nad swym pierwszym dramatem scenicznym La Huida del Inca. W 1953 rozpoczął studia na wydziale humanistycznym Uniwersytetu Świętego Marka w Limie. Jego decyzja przyjęta została w rodzinie jako rebelia, gdyż odrzucił on ofertę studiów na Pontyfikalnym Uniwersytecie Katolickim Peru, do którego uczęszczała młodzież pochodząca z klas wyższych. W 1955 roku, w atmosferze skandalu obyczajowego, poślubił Julię Urquidi, swą daleką ciotkę, starszą od niego o 13 lat. Swe przygody z tego okresu przedstawił w humorystycznej powieści Ciotka Julia i skryba – autobiograficznym dziele pisarza. Po ukończeniu studiów pracował w kilku miejscach jednocześnie, między innymi redagując kronikę policyjną dla lokalnej gazety i pisząc skrypty do audycji radiowych. Jego pierwszą opublikowaną informacją prasową była depesza w dzienniku "La Prensa"[1]. W 1959 Llosa wraz z żoną przeniósł się do Paryża, gdzie pracował jako nauczyciel hiszpańskiego i dziennikarz. W 1964 rozwiódł się z Julią i w 1965 ożenił się po raz drugi - z kuzynką Patricią Llosa. Z drugą żoną miał troje dzieci: syna Alvaro (urodzony w 1966 roku), pisarza, drugiego syna Gonzalo (urodzony w 1967 roku) oraz córkę Morganę, fotografkę (urodzoną w 1974 roku)[2]. W 1966 przeniósł się z Paryża do Londynu, gdzie zaczął wykładać literaturę iberoamerykańską na Queen Mary College. Jednocześnie zaczął się udzielać w emigracyjnym życiu politycznym. W całym okresie swej emigracji pisał powieści, przynoszące mu światową sławę, jak również zajmował się studiami nad literaturą hiszpańską. W 1990 Mario Vargas Llosa kandydował w wyborach na prezydenta Peru z ramienia partii liberalnej. W pierwszej turze głosowania, 8 kwietnia, nieznaczną ilością głosów wyprzedził Alberto Fujimori – sojusz wyborczy „Cambio 90”. Przegrał z nim w drugiej turze, która odbyła się 10 czerwca 1990 roku[3]. Współcześnie Mario Vargas Llosa dzieli swe życie pomiędzy okresy pobytu w ojczystym kraju i na emigracji, publikuje powieści, szkice i artykuły publicystyczne, wykłada, prowadzi programy telewizyjne. Jego książki tłumaczyli w Polsce m.in.: Wojciech Charchalis, Małgorzata Lewicka, Filip Łobodziński, Carlos Marrodán Casas, Kazimierz Piekarec, Danuta Rycerz, Joanna Skórnicka, Dorota Walasek-Elbanowska, Zofia Wasitowa, Ewa Zaleska. Laureat Premio Nacional de Novela del Perú (1967), Nagrody Księcia Asturii (1986). W 1994 r. otrzymał Nagrodę Cervantesa - najwyższe możliwe trofeum w świecie literatury hiszpańskojęzycznej. 7 października 2010 roku w wieku 74 lat Mario Vargas Llosa został uhonorowany nagrodą Nobla. Jak uzasadnia werdykt Szwedzka Akademia został nagrodzony za "kartografię struktur władzy oraz wyraziste obrazy oporu, buntu i porażek jednostki". Powieści i zbiory opowiadań [edytuj] * 1959 Los jefes – Wyzwanie * 1963 La ciudad y los perros – Miasto i psy * 1966 La casa verde – Zielony dom * 1967 Los cachorros – Szczeniaki * 1969 Conversación en La Catedral – Rozmowa w Katedrze * 1973 Pantaleón y las visitadoras – Pantaleon i wizytantki * 1977 La tía Julia y el escribidor – Ciotka Julia i skryba * 1981 La guerra del fin del mundo – Wojna końca świata * 1984 Historia de Mayta – Historia Alejandra Mayty * 1986 Quién mató a Palomino Molero? – Kto zabił Palomina Molero? * 1987 El hablador – Gawędziarz * 1988 Elogio de la madastra – Pochwała macochy * 1993 Lituma en los Andes – Lituma w Andach * 1997 Los cuadernos de don Rigoberto – Zeszyty don Rigoberta * 2000 La fiesta del Chivo – Święto kozła * 2003 El paraíso en la otra esquina – Raj tuż za rogiem * 2006 Travesuras de la niña mala – Szelmostwa niegrzecznej dziewczynki – polskie wydanie ukazało się we wrześniu 2007 roku. * 2010 El sueño del celta Literatura faktu [edytuj] * 1971 García Márquez: Historia de un deicidio - polskie tłumaczenie ukazało się w Literaturze na Świecie w 1983, numer 9 (146), str. 96-135 * 1975 La orgia perpetua: Flaubert y madame Bovary * 1981 Entre Sartre y Camus * 1990 La verdad de las mentiras - Prawda kłamstw – eseje o literaturze * 1993 El pez en el agua – autobiografia * 1997 Cartas a un joven novelista * 2004 La tentación de lo imposible * 2006 Israel – Palestina. Paz o guerra santa - Izrael – Palestyna. Pokój czy święta wojna * 2007 El Pregón de Sevilla * 2009 El Viaje a la Ficcion Sztuki teatralne [edytuj] * El loco de los balcones * Kathie y el hipopótamo * La Chunga * Panienka z Tacny (1981) * Ojos bonitos, cuadros feos Inne [edytuj] * 2001 Andy – tekst do albumu ze zdjęciami Pablo Corrala Vegi dodane dzięki uprzejmości wikipedii