Alef

Wstyd, że jeden z najlepszych pisarzy naszych czasów nigdy nie otrzymał literackiej nagrody Nobla. Borges, jak mało kto, wędrował duchem po zakamarkach historii, odnajdując siebie w datach poległych przodków. Nieustannie tłukąc się z chwilą teraźniejszą, która niczym lustro pęka na widok człowieka nieszczęśliwego przez nadciągającą przyszłość. W ,,Labiryntach'', czyli zbiorze osobistych wierszy zjawiają się słowa, które determinują twórczość Argentyńczyka. Pozwólcie, że przytoczę. ,,Nie ma innego czasu niż teraz, szczytu tego co będzie i co było, w tej chwili, w którym kropla upada w klepsydrze. Iluzoryczne wczoraj jest siedzibą kształtów nieruchomych z wosku lub literackich wspomnień o tym, że czas przeminie zagubiony w swych zwierciadłach...'' (Przeszłość, strona 87) albo ów sentencja ,,Spoglądać na rzekę z czasu i wody i wspominać, że czas jest inną rzeką, wiedzieć, że jak rzeka się zagubimy i że twarze przemijają jak woda.'' (Ars poetica, strona 53). Czas jest źródłem lęku i niepokoju, którego trawi od początku swej istoty (twórczej i egzystencjalnej). W ,,Alef'' dostajemy przeróżne opowiadania o przeróżnych fobiach dręczących Jorge'a. Bawiąc się z czytelnikiem, tak jak historia bawi się ludzkim losem.

Borges jako wytrawny erudyta i bibliofil na miarę Umberto Eco - błąka się pośród licznej biblioteki. Odnosi się do bogactwa mitologii religijnej czy bogów, których możemy znać z pisma Jana Parandowskiego. Gama koncepcji filozoficznych łączy się z tekstem o cha...

Borgesa trzeba czytać niespiesznie. Nie bać się zawracać z utartej drogi, cofać myślami o zdanie, akapit, czasami kartkę, a nieraz zacząć czytać każde z opowiadań od nowa.

Trudno tez recenzować Borgesa, bo albo ktoś zarzuci recenzentowi brak erudycji („no tak, nie zrozumiał i krytykuje”) albo jej nadmiar („zjadł wszytkę rozumy i się chwali”). I odważnie powiem, że nie każde z opowiadań porwało mnie w labirynty znaczeń, nie w każdym odnalazłem sens poszukiwania drugiego ja, swojego sobowtóra, tajnej ścieżki prowadzącej przez meandry konotacji i wieloznaczeń. Nie zawsze potrafiłem chwycić ariadnowską nić prowadzącą przez labirynt ludzkiej tożsamości (bo Borges celowo nie pomaga); nie w każdym zapętliłem się w czasie i przestrzeni. A mimo że musiałem (czego normalnie nie znoszę) wrócić do kilku z opowiadań ponownie, robiłem to z przyjemnością, nie tylko po to by przystanąć, pomyśleć i poszukać ale po to, by przekonać się, że odkrywam coś nowego, zatrzymuję się nad innym zdaniem, ba, innym słowem nawet. Przyznaję, że „coś” tkwi w prozie Borgesa, mistyczne, ulotne, znaczeniowo nie dotykalne, podwójne...

Wielu znaczeń nie rozpoznałem, wielu metafor z pewnością na zauważyłem ale i tak „Alef” był wyjątkową literacką wyprawą w światy zapomniane przez czas i pamięć, niekiedy starożytne, gdzie teologowie spierają się ze sobą, a w ciemnościach piwnicy, ukryty przed wszystkimi i przed nikim, czeka na czytelników wszystko we wszystki...