My, czytelnicy

Większość utworów, o których tu mowa, należy do literatury niemieckojęzycznej. Kilku autorów – Mann, Walser, Wittgenstein, Roth, Canetti, Frisch – świadkowało dwóm wojnom światowym i ludobójstwu. Te doświadczenia mocno odcisnęły się też w dziełach pisarzy urodzonych potem, Sebalda i Pazińskiego. Kilku innych – Heine, a potem Mann, Wittgenstein, Roth, Canetti, Sebald – z wyroków historii lub z własnego wyboru znaczną część życia spędziło daleko od kraju pochodzenia i od terytorium ojczystego języka.