Poniemieckie

Bardzo mądra książka. Kawał wspaniałej roboty.

Na początku uważałam, że jest zbyt chaotyczna i zbyt rozlegle traktuje tematy "poniemieckości". Nic bardziej mylnego. To wszystko było potrzebne, aby zrozumieć.
Nigdy nie interesowałam się tą tematyką. Zawsze słyszałam więcej o tym, co się działo "na wschodzie".
Ten temat mnie zafascynował. Dowiedziałam się, że dopiero trzecie pokolenie czuje się na "Ziemiach Odzyskanych" jak u siebie i nie boi się, że Niemcy wrócą. A niektórzy nadal twierdzą, że to eksperyment i wciąż trwa...
Dowiedziałam się o ograbianiu cmentarzy, nie tylko poniemieckich...
Książkę czyta się z coraz większymi wypiekami, coraz bardziej zaciekawia, by pod koniec łamać serca. A może by tak zrywać boki ze śmiechu? Z obalanych pomników, z nazw, nadawanych i ścieranych, z miesięcznic...

"Człowiek ma prawo mieć kilka tożsamości. Poniemiecką też. Jeśli będziemy za wszelką cenę próbowali sprawić sobie czysty rodowód, jeśli będziemy okopywać się w twierdzy absolutnej polskości, pewnego dnia może się okazać, że znów zostaliśmy urządzeni wbrew swojej woli i nie zrobiliśmy nic, by temu zapobiec."

A przepis na bombę muszę koniecznie wypróbować. Już samo jego czytanie było ucztą. Mmmmm.

Poniemieckie dla nas: urodzonych, wychowanych lub mieszkających na tzw. Ziemiach Odzyskanych, było tak wszędobylskie, wszechotaczające, naturalne, że aż nasze. Mojemu pokoleniu towarzyszyło od urodzenia: wszystkie moje koleżanki i koledzy najwcześniejsze dzieciństwo spędzili w poniemieckich mieszkaniach pełnych poniemieckich sprzętów. Miasto, w którym się wychowałam, do przodowników polskości nie należało. Pierwsze wybudowane po wojnie mieszkania w naszym mieście oddano do użytku, gdy chodziłam do przedszkola. Ale poniemieckości było wciąż więcej. Bardzo powoli nasze polskie wypierało to poniemieckie. Do dziś urzędy miejskie i powiatowe, szpitale, dworzec, większość szkół i aptek w mieście mojego dzieciństwa mają siedziby w budynkach przedwojennych.

Samo słowo „poniemieckie” towarzyszyło nam na co dzień. Szkoda, że nikt tego nie badał, ale mam wrażenie, że było to jedno z podstawowych, najczęściej używanych, najbardziej znanych słów w pierwszych powojennych dziesięcioleciach na terenach przyłączonych do Polski w wyniku uzgodnień konferencji poczdamskiej. Od kilkuletniego szkraba po staruszka rzucaliśmy tą poniemieckością na każdym kroku.

Im większy procent w otaczającej nas rzeczywistości stanowiły przedmioty, obiekty poniemieckie, tym bardziej ta „poniemieckość” była naturalna. Jak drzewa w lesie…

Autorka urodziła się w 1977 r. Wtedy, gdy „poniemieckie” miało już silną konkurencję zarówno w sferze materialnej, jak i słownej:
1. Coraz mniej...

Książka opisuje proces powrotu Ziem Odzyskanych do Polski z punktu widzenia jego uczestników - wysiedlanych Niemców i osiedlających się Polaków.

Autorka przedstawia obraz tamtych wydarzeń z różnych perspektyw. Równie ważne jak relacje świadków są historie zapisane w przedmiotach. Pokazuje nie tylko stosunek nowo przybyłych cywilów do poniemieckiej kultury materialnej i jej rolę w kształtowaniu nowych społeczności, ale również politykę państwa polskiego względem przejętego mienia.

K. Kuszyk włożyła w powstanie tej książki ogrom pracy (imponująca bibliografia) i serca. Choć znalazło się w niej kilka błędów (redakcyjnych?), choć pojawiają sie dłużyzny uważam, że "Poniemieckie" to lektura bardzo wartościowa i ciekawa. Duże wrażenie zrobił na mnie rozdział o niemieckich cmentarzach. Gdzie jak nie na nich powinna przetrwać pamięć o ludziach przeszłych czasów, której przecież nie da się całkowicie wymazać? Niestety, cmentarze zostały potraktowane przez Polaków w sposób wyjątkowo bezmyślny i okrutny.

Być może w mojej ocenie dołożyłam jedną lub dwie gwiazdki więcej z powodu sentymentu, bo poniemieckie to część mojej tożsamości. Bo urodziłam się w poniemieckim szpitalu z czerwonej cegły, bo jako dziecko przyglądałam się barkom pływającym po Odrze i poniemieckiemu oleodrukowi z wizerunkiem Jezusa na Górze Oliwnej w sypialni moich dziadków w poniemieckim domu, a w czasie wakacji jadłam owoce z poniemieckiego sadu. Poniemi...

Ich wohne in Beuthen. Cześć rodziny mojej żony mieszka w Niemczech. No i jak w takim wypadku nie zainteresować się tematyką rzeczy, przedmiotów, miejsc, które pozostawili i pozostały po tych którzy mieszkali w moim mieście do roku 1945? Choć książka skupia się bardziej na terenie Dolnego Śląska, to i u mnie zaobserwowałem te same zjawiska. Pomniki, place, ulice, cmentarze, przedmioty codziennego użytku (sam posiadam maszynę do szycia marki Singer, porcelanę z Drezna) nazywały się kiedyś inaczej i służyły komuś innemu. A dziś są pozostałością po dawnych mieszkańcach m.in. Bytomia i czy się to podoba czy nie pamiątką tamtych czasów. Polecam.