Początki utworu sięgają 1862 r. Przebywający wówczas we Włoszech Józef Ignacy Kraszewski zakupił w Genui u antykwariusza zbiór listów w odpisie. Pochodziły one z czasów I wieku naszej ery, z okresu, kiedy Imperium Romanum rządził cesarz Neron. Autor dokonał następnie tłumaczenia owych listów z łaciny na język ojczysty. Stały się one kanwą utworu "Rzym za Nerona", który po raz pierwszy wydany został w 1864 r.