Gambit królowej

Walter Tevis
7.9 /10
Ocena 7.9 na 10 możliwych
Na podstawie 85 ocen kanapowiczów
Gambit królowej
Lista autorów
Popraw tę książkę | Dodaj inne wydanie
7.9 /10
Ocena 7.9 na 10 możliwych
Na podstawie 85 ocen kanapowiczów

Opis

W wieku ośmiu lat Beth Harmon trafia do sierocińca. Tam wkrótce odkrywa swoje dwie największe miłości: grę w szachy i środki odurzające. Szachów uczy się w piwnicy, pod okiem gburowatego woźnego, który szybko poznaje się na jej niezwykłym talencie. Małe zielone pigułki są podawane jej i innym maluchom, żeby w domu dziecka łatwiej było utrzymać spokój.

Obie obsesje będą towarzyszyć Beth, kiedy opuści dom dziecka, przeniesie się do rodziny adopcyjnej i spróbuje zbudować dla siebie nowe życie. Wspinając się na szczyty amerykańskich, a potem światowych rankingów szachowych, będzie się równocześnie mierzyć z własnym pragnieniem samozniszczenia.

Gambit królowej to przepiękna książka o samotności i przyjaźni, rywalizacji i współpracy, zagubieniu i poszukiwaniu sensu życia.
Tytuł oryginalny: The Queen's Gambit
Data wydania: 2020-12-04
ISBN: 978-83-8191-151-1, 9788381911511
Rodzaj: audiobook
Wydawnictwo: CZARNE
Seria: Poza serią
Kategoria: Literatura piękna
Czas trwania: 742 minuty
dodana przez: Chassefierre
Mamy 2 inne wydania tej książki

Autor

Walter Tevis Walter Tevis
Urodzony 28 lutego 1928 roku w USA (San Francisco)
Pisarz amerykański. Urodził się w San Francisco, wychował w Kentucky, a większość dorosłego życia spędził w Ohio, gdzie pracował jako wykładowca anglistki. Następnie przeniósł się do Nowego Jorku i poświęcił pisaniu. Jest autorem licznych opowiadań ...

Pozostałe książki:

Gambit królowej Przedrzeźniacz Człowiek, który spadł na ziemię
Wszystkie książki Walter Tevis

Gdzie kupić

Księgarnie internetowe
Sprawdzam dostępność...
Ogłoszenia
Dodaj ogłoszenie
2 osoby szukają tej książki

Moja Biblioteczka

Już przeczytana? Jak ją oceniasz?

Recenzje

. Ciekawe jest, że coś, co było dla bohaterki ucieczką od rzeczywistości, stało się sensem je...

27.05.2023

Obejrzałam z dużym zainteresowaniem mini serial „Gambit Królowej”. Wcześniej widziałam parę filmów dotyczących gry w szachy i wiedziałam, że wbrew pozorom rozgrywki szachowe wzbudzają duże emocje. Jednak postanowiłam przed przeczytaniem odczekać, aby opadły emocje po obejrzeniu serialu. Także chciałam się więcej dowiedzieć o autorze, w jakim stopn... Recenzja książki Gambit królowej

@jatymyoni@jatymyoni × 41

Królewski gambit, obrona sycylijska, walka z samym sobą

13.12.2020

„Gambit królowej” to książka niezwykła. Nie powinna mnie wciągnąć, nie powinnam być zaintrygowana, zainteresowana i nie powinnam z zapartym tchem śledzić poczynań głównej bohaterki. Nie mam nic wspólnego z szachami, nie gram, nie interesuję się, nie rozumiem, nigdy mnie nie przyciągały i nie miałam ochoty tego zmienić. Aż do teraz. Kiedy zobaczyła... Recenzja książki Gambit królowej

@Nina@Nina × 27

Napięcie iście tragiczne

13.11.2021

Książka była znakomita. Czytałam ją z napięciem, z jakim dawno nie czytałam żadnej powieści. A przecież to o szachach, których nie lubię i w zasadzie bez wielkiej akcji, a trzymało w napięciu aż do końca. Patrzę, kto wydał: no tak... Teraz rozumiem: Czarne. To trochę powieść jak u Dickensa. Biedna sierota, której los jest przeciwny. Lubi szachy i ... Recenzja książki Gambit królowej

@Renax@Renax × 25

Gambit królowej

25.01.2021

Kiedyś próbowałam grać w szachy na komputerze, jednak wydawało mi się to zbyt trudne i skomplikowane. Jedyną grą w jaką grywałam najczęściej i najchętniej były karty. Czytając "Gambit królowej" pojawia się ogromna chęć sięgnięcia po szachownicę, zainstalowaniu aplikacji na telefon czy włączeniu jej na pc. Nic dziwnego, że ekranizacja Netflixa zdo... Recenzja książki Gambit królowej

@_sapphiresoul@_sapphiresoul × 12

Moja opinia o książce

Opinie i dyskusje

@ladypasja
@ladypasja
2020-09-14
9 /10

„Gambit królowej” Waltera Tevisa to książka o prawdziwej pasji, o podążaniu za swoimi pragnieniami, podróży po świecie za pasją i o mrokach poświęcenia dla swoich ambicji.

Trudne dzieciństwo, brak wsparcia i brak zrozumienia dla pasji osieroconej Elizabeth to prosta droga do uzależnienia. A szachy to jedyna rzecz, która pozwala uciszyć wewnętrzną rozpacz za utraconym spokoju i jedyny element porządkujący rozsypany świat.

Ta książka pokazuje, jak wiele można poświęcić się pasji i jak łatwo się w tym zatracić. To też książka o funkcjonowaniu dziewczynki/kobiety w absolutnie męskim świecie, o walce o pozostanie przy życiu na własnych warunkach, bez kompromisów ideologicznych i politycznych.
To opowieść o odpowiedzialności dorosłych za dzieci pozostające pod ich opieką. O krzywdzie, którą mogą wyrządzić dorośli i o chorym systemie instytucjonalnym. Książka o braku właściwego nadzoru nad funkcjonowaniem domu dziecka, dyrekcją i wychowawcami sprawującymi opiekę nad osieroconymi dziećmi, za którymi nikt się nie wstawi, nikt ich nie obroni.

O determinacji w osiąganiu szczytów, o sidłach nałogów, o sile charakteru, która pozwala wyjść z mroków własnych słabości. Betch w wieku 8 lat trafia do sierocińca, miejsca pełnego ludzi dbających jedynie o własny „spokój”. Jedynie woźny jest jasnym punktem w całej grupie dorosłych w sierocińcu. To dzięki niemu mała dziewczynka wkracza w świat szachów.

...

× 4 | link |
@posrodkwiatowicieni
@posrodkwiatowicieni
2021-01-07
9 /10
Przeczytane

Czasem pojawia się książka, która uświadamia mi, co lubię w literaturze. Pasję, bohaterów, w których można się zakochać i historię, która pokazuje nowe aspekty życia. Taki właśnie jest Gambit Królowej. Chociaż z szachami mam mało wspólnego, Tevis przekonuje jak złożona, wymagająca i piękna jest to gra. Szczerze mówią, nie mam pojęcia jak to zrobił, ale ledwo rozumiejąc szachy, byłam przywiązana do każdego szczegółu i w nerwach czytałam fragmenty z rozgrywki. Dosłownie jak obserwując spacer astronauty po cienkiej linie. Ale ta książka nie jest tylko o szachach, to opowieść o kopciuszku, który zamiast swojej wróżki chrzestnej miał siebie i swoją pasję. To opowieść o byciu geniuszem i zmaganiu się z nim, o odnajdywaniu i rozwijaniu swojego talentu, swojej pasji, pokonywaniu wszelkich barier, o poświęceniu i oddaniu. O seksizmie i stawianiu mu czoła. Wreszcie także o tym, że każdy ma szansę na sukces, trzeba tylko tą szansę odnaleźć i się jej poświęcić. Świetnie napisana, wciągająca od pierwszych stron, nie sądziłam, że może spodobać mi się aż tak bardzo.
Przeczytana jako ostatnia w 2020 roku i lepszego zakończenia roku nie mogłam sobie wyobrazić. Wypadało by teraz sięgnąć po serial, ale obawiam się, że po tak dobrej lekturze, będzie on rozczarowujący. Niemniej jednak, gorąco zachęcam do spędzenia czasu z Beth, z jej pasją i demonami.

× 4 | Komentarze (1) | link |
@tea.books.fox
2021-02-18
7 /10
Przeczytane Audiobook Czytane więcej niż raz

Nie znam się na szachach, nie umiem w nie grać, nigdy nie interesowała mnie ta tematyka, ale skuszona związaną z serialem Netflixa nową falą popularności tej książki, zdecydowałam się sięgnąć po audiobook. Powieść o dziwo okazała się tak wciągająca, że nawet taki szachowy laik jak ja słuchał jej z zainteresowaniem. Zazwyczaj nudny dla mnie świat szachistów ożywiła postać Beth, wykreowana w taki sposób, że właściwie nie budzi sympatii czytelnika - pomiędzy bielą i czernią szachowych figur, Beth, jej działania i wybory, toną w odcieniach szarości. Irytowała mnie, nawet bardzo, a jednak z zainteresowaniem śledziłam jej dalsze losy, kolejne wygrane turnieje, walkę ze zgubnymi dla jej genialnego umysłu nałogami. To powieść nie tylko o szachach, ale też o samotności i walce o miejsce w zdominowanym przez mężczyzn świecie.

Polecam książkę zarówno tym, którzy grają w szachy, jak i tym, którzy nic o nich nie wiedzą, bo, pomijając tematykę, ciągle jest to kawał dobrej literatury.

× 4 | link |
@moj.drugiswiat
@moj.drugiswiat
2022-05-29
8 /10
Przeczytane biografie/ wspomnienia obyczajowe / romans

Wielkie WOW !!!!
Podeszłam do tej książki z bardzo duża rezerwą i nawet nie miałam ochoty zaczynać, bo czym tu się zachwycać...grą w szachy?? Oczywiście przepraszam wszystkich szachistów. Bardzo Was podziwiam i wyrażam ogromny szacunek do potęgi umysłu i talentu. Po prostu nie sądziałam, że można opisać to co dzieje się w umyśle szachisty i przedstawić to w taki sposób, aby człowiek zapomniał że musi zjeść.
Niestety nasza bohaterka przypłaciła to nałogami...tylko po to, żeby osiagnąć cel...być tą najlepszą z najlepszych...
ach, żałuję że nie mam nikogo kto mógłby nauczyć mnie grać w szachy...
Polecam

× 4 | link |
@maczek89
2020-12-20
10 /10
Przeczytane

Książka jest niezwykła. Jestem pod ogromnym wrażeniem. Wciągnęła mnie mimo, iż nie gram w szachy. Powieść ciekawa, intrygująca. Z zapartym tchem śledziłam losy głównej bohaterki. Poruszająca opowieść - walki o swoje marzenia. Polecam

× 3 | link |
EK
@EwaK.
2022-05-23
9 /10
Przeczytane

Po pierwsze nie oglądałam serialu.
Po drugie gram w szachy, chociaż po przeczytaniu „Gambitu królowej” raczej powinnam powiedzieć, że potrafię rozegrać partyjkę.
Po trzecie to powieść dla mnie. Znakomita. Thriller szachowy.
Nie wiem, który z dwóch bohaterów książki fascynuje mnie bardziej: szachy, czy arcymistrzyni Beth.

Szachy. Przesiąknięta jest nimi cała fabuła. Szachownice pojawiają się wszędzie - w piwnicy, szkole, sierocińcu, w halach i ekskluzywnych hotelach, w głowie małej dziewczynki, a nawet na suficie. Partie tej królewskiej gry opisywane są poetycko i kunsztownie, przyrównywane do fascynującego baletu bierek lub porywającego koncertu rozgrywanego w głowie i ręką szachistów. Potrafią być porywające i finezyjne, innym razem jak bitwy staczane przez generałów na czarno - białej przestrzeni, a czasem mają w sobie coś z thrillera. Wywołują emocje, a co najważniejsze, wszystkie rozgrywane są z pasją, która aż wylewa się ze stron książki. Nawet czytelnik, dla którego szachy to czarna magia, doceni piękno tej gry i spojrzy na nie na innym okiem. Do tego świat ludzi owładniętych szachami - arcymistrzów, zupełnych amatorów, uczniów, emerytów na innym kontynencie i małej biednej sierotki o genialnym umyśle.

Beth Harmon, wspomniana sierotka. Główna bohaterka - arcymistrzyni, cudowne dziecko. Kobieta silna, fascynująca, samotna, uzależniona, obarczona własnymi demonami, zatracona bez reszty w swej pasji. Szachy stały się treścią jej życia. Je...

× 2 | link |
@Anjo
2021-05-02
8 /10
Przeczytane ✅Literatura obyczajowa, romans.

Od kilku dni mam jakiś zastój czytelniczy - dokończyłam to, co było na wykończeniu i w niedzielę postanowiłam zamiast książki, zrobić użytek z dawno nie używanego przeze mnie Netflixa i obejrzeć jakiś film. Wybór padł na bijący ostatnio rekordy popularności "Gambita Królowej" o którym jest ostatnio trochę głośno także za sprawą książki o tym samym tytule.
Nie spodziewałam się po tym seialu raczej nic specjalnego- zdarzało mi się kiedyś, przed laty często grać w szachy, ale jakoś nigdy nie stałam się ich pasjonatką.
Po obejrzeniu filmu, który okazał się genialny w swoim wykonaniu, oczywistą oczywistością było, że obowiązkowo powinnam sięgnąć także po książkę. Zazwyczaj w przypadku ekranizacji wyznaję zasadę "najpierw książka później film", jednak tutaj stało się na odwrót i w sumie niewiele straciłam, ponieważ lektura jest równie fascynująca, jak sam serial.

Już po pierwszym odcinku wiedziałam, że przepadnę i nie pójdę spać, póki nie obejrzę serialu do końca. Trzymał mnie w emocjonalnym szachu do końcowego odcinka. Przy książce z kolei bardzo trudno było mi się od niej oderwać, sama fabuła też niewiele różni się od serialowej, dialogi praktycznie kropka w kropkę te same, dość odczuwalne i dobrze budowane elementy napięcia podczas starcia szachistów i mimo, że część ruchów szachowych i kombinacji była mi znana z czasów, kiedy jeszcze w nie grałam, to cała następna reszta o której kompletnie nie miałam pojęcia, wykręciła mi mózg z prawa na lewo i wtedy zacz...

× 2 | link |
@sexy_jest_czytac
@sexy_jest_czytac
2021-01-26
8 /10
Przeczytane Zdecydowanie polecam!

Jako, że w 2020 r. było bardzo dużo szumu wokół produkcji Netflixa o tym samym tytule, która mi akurat nie podeszła, postanowiłam zrobić jeszcze jedno podejście, ale tym razem zaczęłam od książki. Trochę ciężko opisać mi fabułę, bo mam wrażenie, że chyba wszyscy już ją znają… ale spróbujmy. Beth Harmon jako mała dziewczynka trafia do sierocińca po śmierci swoje matki. Dzięki niekonwencjonalnym metodą wychowawców dzieci uzależniają się od leków uspakajających.
Pewnego dnia, Beth schodzi do piwnicy i tam dzięki woźnemu poznaje szachy.
Kilka lat później zostaje adoptowana i zaczyna grać "na poważnie" w zawodach.
Z dnia na dzień staje się coraz lepsza. Presja jest coraz większa, dlatego też uzależnienia Beth są coraz "szersze".
Harmon zdobywa coraz to nowe tytuły jednak największe wyzwanie to turniej w Rosji z niepokonanymi arcymistrzami.
Bardzo podoba mi się klimat książki i charakter postaci. Tak jak do serialu podeszłam z dużą rezerwą, tak książka zdecydowanie mi się podobała. Chociaż streszczenie gier typu "pion na C5" było trochę przytłaczające, ale przez audiobook czytało się tego całkiem przyjemnie.

× 2 | link |
@bigbookheart
2021-07-18
8 /10
Przeczytane

Dlaczego nikt nigdy wcześniej nie kazał mi czytać Waltera Tevisa?! Jest całkowicie fantastycznym pisarzem!
Beth Harmon, to osierocona cudowna szachistka, która wspina się po szczeblach kariery, by zostać Zawodnikiem nr 1 w USA, a nawet na świecie.
Historia przedstawia psychologiczne, moralne i społeczne kształtowanie się osobowości głównej bohaterki, ale także geniusz i uzależnienie.
W sierocińcu Beth uzależnia się od środków uspokajających, a później odkrywa alkohol, stosując zamiennie, aby przejść przez coraz trudniejsze turnieje. Ukazuje to fascynującą naturę postaci Beth: rzadki, niezrozumiały talent w połączeniu z bardzo bliską ludzką słabością.
Grałam w szachy, ale w żadnym wypadku nie jestem szachistką – nawet nie nazwałabym siebie amatorem, a czytanie książki wypełnionej meczami szachowymi niesamowicie mnie pochłonęło. Mecze są naszpikowane napięciem i ekscytacją, nawet bez zrozumienia ruchów. Szachy są opisane w przystępny i interesujący sposób, a Tevis był naprawdę niezwykle utalentowanym pisarzem.
Odniosłam wrażenie, że relacje Beth były niezręczne, ale na swój sposób wzruszające. Od nauczyciela gry w szachy, dozorcy sierocińca, pana Shaibela, przez jej wesołą, ale delikatną przybraną mamę, panią Wheatley, po pierwszych chłopaków i jej najlepszą przyjaciółkę Jolene – wszyscy byli przekonujący, choć ostatecznie widzimy Beth taką, jaką zawsze się czuła: odizolowaną i samą.
Proza Tevisa jest hipnotyzując...

× 1 | link |
BL
@Blueberry_cake13
2021-07-26
7 /10
Przeczytane

Beth Harmon w wieku ośmiu lat trafia do sierocińca. Tam też poznaje swoje dwie największe miłości: tabletki na uspokojenie oraz grę w szachy. Z biegiem lat dziewczyna zostaje adoptowana, lecz jej uwielbienie do tych rzeczy nie gaśnie. Ma ambitne plany co do wejścia na szczyt rankingów szachowych. Jednak w trakcie realizacji przechodzi przez różne zawirowania.

Nie ukrywam, że historię Beth odkryłam przez miniserial stworzony przez Netflixa, który bardzo mi się podobał. Jednak przeczytanie oryginału już po obejrzeniu ekranizacji okazało się dla mnie dużym błędem. Autor bardzo ciekawie przedstawił wszystkie wątki, zwłaszcza związane z szachami, czy same problemy bohaterki, lecz nie okazały się one dla mnie zbytnio zaskakujące. Czułam się, jakbym kolejny raz odtwarzała serial. Jednak pretensje muszę mieć przede wszystkim do siebie, bo gdybym zaczynała od oryginału, byłabym bardziej zachwycona tą historią oraz połączeniem wielu wątków.

Bardzo spodobał mi się sposób, w jaki została napisana ta książka. Jest dość prosty, dzięki czemu czyta się ją dość szybko, pomimo wielu tłumaczeń dotyczących “walk” bohaterki podczas turniejów szachowych. Oprócz tego naprawdę da się wyczuć klimat lat 50. XX wieku. A jednocześnie nie ma się wrażenia, że jest to powieść wydana prawie czterdzieści lat temu. Plusem jest również stworzenie wielu ciekawych i niejednoznacznych postaci jak chociażby sama Beth - zapatrzona w szachy, ale i jednocześnie...

× 1 | link |
@ladybird_czyta
2021-09-13
8 /10
Przeczytane

Beth w wieku 8 lat traci w wypadku samochodowym matkę. Ojca właściwie nie znała. Pozbawiona jakiejkolwiek bliskiej osoby, trafia do ośrodka opiekuńczo - wychowawczego Methuen.
Dziewczynka kompletnie nie odnajduje się w nowej sytuacji. Dzieląc sypialnię z wieloma innymi wychowankami ośrodka, stając codziennie w kolejce po zielone pigułki, jedząc na siłę niesmaczne obiady, każdego dnia próbuje znaleźć własny sposób, aby przetrwać.

Kiedy pewnego dnia podczas lekcji wychodzi do piwnicy, by wytrzepać gąbki, natrafia na woźnego, niezbyt sympatycznego pana Shaibela. Jej uwagę zwraca dziwne zajęcie, w jakie zaangażowany jest mężczyzna. Przyglądając się, jak przesuwa figury po szachownicy, mała Beth jeszcze nie wie, jak wielki wpływ na jej dalsze życie będzie miał ten moment.

Dziewczynka przekonuje woźnego, aby nauczył ją grać. Od tego dnia szachy staną się dla niej odskocznią od ponurego życia w sierocińcu.
Kiedy Beth zostaje adoptowana, rozbudzona przed laty pasja ma szansę nabrać rozpędu.

"Gambit królowej" to obraz walki młodej dziewczyny z ograniczeniami, które obciążają ją od dzieciństwa. Dokąd zaprowadzi ją uzależnienie od małych zielonych pigułek i nieprawdopodobny talent do gry w szachy? Czy poradzi sobie z przejściem od dzieciństwa do kobiecości? Czy nie przegra życia?

Książka zdecydowanie warta uwagi. Spora ilość opisów partii szachowych może odstraszać, jednak ja, kompletnie nie znając się na tej grze, nie czułam z ich powodu...

× 1 | link |
@Fortunneksiazki
2021-03-19
9 /10
Przeczytane Pożyczone

Gambit królowej szybko zdobył popularność, wiele osób przekonywało mnie do obejrzenia serialu, ale postanowiłam że najpierw książka, dlatego czym prędzej zabrałam się za książkę a potem serial by móc porównać. Jak to zwykle bywa, w serialu zostało pominięte kilka kwestii, a książka i tak podobała mi się bardziej.

Cala historia jest o dziewczynie, która trafiła do domu dziecka, po śmieci rodziców. Tam nauczyła się grać w szachy z woźnym. Gdy po kilku latach została adoptowana zaczęła brać udział w wielu konkursach dzięki którym pięła się coraz wyżej w szachowej randze.

To opowieść nie tylko dla miłośników szachów, ale dla każdego. Uczy przede wszystkim tego, by się nie poddawać.

Sama książka była bardzo wciągająca i przyjemna w czytaniu. Myślę że z chęcią wrócę do niej ponownie za kilka lat.

× 1 | link |
@pebro
2023-05-25
8 /10
Przeczytane

Sam kiedyś grywałem w królewską grę, która wydaje się mało widowiskowa i pasjonująca. Autor potrafił znakomicie opisać grę, budować napięcie pojedynków trwających niekiedy godzinami. Ale to nie wszystko, co jest w tej książce.
Kilka przypadków sprawiło, że Beth odkryła swoją pasję: szachy. Towarzyszą jej całe życie, ba są dla niej prawie wszystkim. Prawie, bo obok czają się uzależnienia i samotność. Wszystko to sprawia, że książka mocno wciąga. Filmu nie oglądałem, ale podejrzewam, że trudno w filmie będzie oddać klimat książki.

× 1 | link |
@_books_and_dog_
@_books_and_dog_
2021-08-24
9 /10
Przeczytane 2021

Beth Harmon poznajemy jako ośmiolatkę w sierocińcu. Tam też zaczyna się jej fascynacja szachami i problem z uzależnieniem od leków. Z biegiem czasu Beth coraz bardziej wkraczała w świat szachów jak i uzależnień. Jednak jej wewnętrzna samodyscyplina pozwolała jej na osiągnięcie sukcesu. Książka wciąga dogłębnie. Z każdą stroną książki chce się zobaczyć jaki będzie następny życiowy ruch Beth niczym kolejne posunięcie w partii szachowej.

× 1 | link |
@Ferante
2021-02-26
5 /10
Przeczytane

O serialu było głośno. A ja serialowa nie jestem. Dlatego w bibliotece zdecydowałam się na wersję książkową.

Niestety nie było to dla mnie wielkie wow. Bardzo dużo opisów rozgrywek, które totalnie mnie nie interesowały 🙃 Przyznaję, że nawet nie wiedziałam, że jest aż tyle różnorodnych zasad gry w szachy.

Czy zachęciło mnie to do gry w szachy... Nie. Jakoś tą rozrywka mnie nie kręci.

Według mnie przeciętna książka. Mam nadzieję, że film za to okaże się dla Was ciekawszy 🙂

| link |
Zaloguj się aby zobaczyć więcej

Cytaty z książki

"Rozumiała, że ludzie strzegą swoich tajemnic.
Sama swoich strzegła."
"- Doświadczenie nauczyło mnie, że to na czym się znasz, nie zawsze jest najważniejsze.
- A co jest najważniejsze?
- Żyć i wzrastać - stwierdziła kategorycznie - przeżywać swoje życie".
Jedni grają w szachy dla rozrywki, drudzy z wewnętrznego przymusu, który niekiedy przeradza się w nałóg. Od czasu do czasu pojawia się ktoś dla kogo szachy są jak oddychanie.
Dodaj cytat