Kamienne posłanie

Jako miłośniczka opowiadań mam problem, bo ciężko jest trafić na taki zbiór, w którym wszystkie są dobre i trzymają w miarę podobny poziom. Sięgając po prozę Margaret Atwood byłam pewna, że się nie zawiodę. Jak to się można pomylić… Z dziewięciu opowiadań może trzy jakoś do mnie przemówiły. Reszta wydaje mi się mdła i pozbawiona zakończenia. Opowieści poświęcone przemijaniu i rozliczeniu z życiem powinny być pełne emocji i zawierać jakieś podsumowanie. Tutaj wszystko utrzymane jest w bardzo melancholijnym i depresyjnym nastroju, a puenty ciężko się doszukać. Podsumowując, trafiłam na zbiór opowiadań, które trzymają w miarę podobny poziom, ale nie jest on zbyt wysoki.

"Według Tobiasa kobiety żyją dłużej, ponieważ są mniej skore do oburzenia i bardziej zaprawione w upokorzeniach, bo czymże innym jest starość, jeśli nie długim ciągiem upokorzeń?"

Kiedy okazało się, że autorka "Opowieści podręcznej", zdecydowała się w końcu, po długich i usilnych namowach, napisać i wydać drugą część tej książki o tytule "Testamenty", wydawnictwo Wielka Litera, idąc za przysłowiowym ciosem, wydało jeszcze zbiór opowiadań tej autorki, nigdy wcześniej w Polsce nie publikowanych.

Proza Margaret Atwood jest zawsze bardzo niepokojąca, opowiada o dyskryminowaniu jakiejś grupy społecznej, o krzywdzie, jaka ludziom z takiej potencjalnej grupy się dzieje i o niemocy, uczynienia czegokolwiek by zaistniałą sytuację zmienić. Nie inaczej jest w omawianym zbiorze dziewięciu opowiadań, który właśnie skończyłam czytać.

Uczuciem, które dopadło mnie jako pierwsze, był dojmujący smutek. Pisarka bowiem zacieśnia swoje opowiadania do grupy ludzi w podeszłym wieku. Opowiada o starcach i staruszkach, o ich łamliwych kościach, sztucznych szczękach i zapadających się płucach. O trudnościach i upokorzeniach doznawanych od tak zwanych "młodych", kiedy staruszkowie są zdani na ich łaskę.

Ale opowiada również, o chciwości, oszustwach, morderstwach, fantasy i horrorach klasy B z martwą ręką byłego ukochanego na czele. O dewastacji planety i kozłach ofiarnych odpowiedzialnych za taki stan rzeczy. Pozwala sobie również pokpiwać uroczo z tak zwanych "...

Kamienne posłanie to stromatolit, czyli „skamieniała poduszka utworzona przez liczne warstwy niebieskozielonych alg spiętrzonych w kopiec lub poduszkę”. Tom zawiera 9 opowiadań M. Atwood, zupełnie świeżych na polskim rynku (swoją premierę u nas miały 30 października). W „Podziękowaniach” autorka mówi, że woli nazywać je opowieściami, gdyż termin ten pozwala czytelnikowi spodziewać się wyjścia poza realizm, obcowania z rozmaitymi „dziwnościami”. I, jeśli opowieści rozumieć w ten sposób, to rzeczywiście to określenie jest tutaj bardzo na miejscu.

W pierwszym wymiarze głównym bohaterem tych opowieści jest starość, z jej rozmaitymi przypadłościami, przedstawiona przez autorkę w sposób budzący szereg refleksji, którym, o dziwo!, często towarzyszy uśmiech. Bo opowieści te mają wiele wymiarów. I właśnie ta podskórna wielowymiarowość sprawiła mi sporo frajdy.  Wiele miejsca poświęca autorka inności, kulturze i rozrywkom popularnym, zdarzeniom, które pozostawiają ślad na długie lata, odpowiedzialności itd...

Podobały mi się opowiadania traktujące o twórczości literackiej nastawionej na zysk pisarza, fascynacji tłumów kiczem i tandetą oraz dyskusjach autorytetów wokół „co autor miał na myśli”. Fajnym zabiegiem było wspominanie w trzech kolejnych opowieściach jednej fascynacji/romansu przez trójkę jej/jego uczestników. Najlepsze jednak, moim zdaniem, jest ostanie opowiadanie traktujące o odpowiedzialności pokolenia odchodzącego za stan ziemi w momencie ...

O tym, że Margaret Atwood pisze świetne powieści, że jest pomysłowa i oryginalna wiedziałam już wcześniej, ale teraz przekonałam się, że jest również mistrzynią krótkich form, dobre opowiadanie wcale nie tak łatwo napisać.

Tematem przewodnim tego zbioru są mordercze myśli, zrealizowane lub tylko w sferze planowania. Komu z nas nigdy takie myśli nie przyszły do głowy, niech rzuci kamieniem. Jest więc mrocznie i złowieszczo.
Bohaterami opowiadań są głównie rówieśnicy autorki - starzy ludzie, którzy wiedli bujny żywot, przeżyli niejedną krzywdę lub zniewagę. Od lat chowają zadawnioną urazę i ruszają do boju po zadośćuczynienie. Jest więc mądrze, refleksyjnie i zaskakująco.
A skoro powieść wyszła spod pióra Margaret Atwood - jest z polotem, wybraźnią, wysmakowana i w pięknym stylu. Wszystkie historie błyszczą dowcipem i inteligencją.

Opowiadania rozkręcają się powoli. Im dalej, tym ciekawiej. Moje ulubione to tytułowe „Kamienne posłanie” - o starszej pani, która przypadkowo spotyka swojego gwałciciela z młodości oraz o martwej ręce - zupełnie jakbym czytała Hitchcocka. Zresztą, czy ja wiem, czy akurat te? Już na myśl przychodzi mi, żeby dodać jeszcze historię o liofilizowanym panu młodym lub pikietowanym domu starców. Albo o … STOP. Po prostu polecam cały zbiór, jeśli ktoś jest miłośnikiem opowiadań. A jak nie jest - to może zostanie po lekturze „Kamiennego posłania"

Bardzo ciekawe opowieści, których wspólnym mianownikiem jest starość.
Figlarna ta cała pani Atwood. Tutaj zupełnie inna niż w "Opowieści podręcznej".