Ślepy zabójca

Dziesięć dni po zakończeniu wojny moja siostra Laura zjechała samochodem z mostu – tak rozpoczyna swoją opowieść Iris Griffen. Co skłoniło młodziutką pisarkę do tak dramatycznego kroku? Wszystkiego dowiemy się w swoim czasie. Najpierw Iris opowie nam, niespiesznie, o swoim długim i raczej zwyczajnym życiu. Mimo to jej historia oplata jak bluszcz, powoli, ale skutecznie.

Jest to już któraś przeczytana przeze mnie książka Margaret Atwood, ale nadal po zakończeniu lektury mam mieszane uczucia. Z jednej strony zastanawiam się, co ja właśnie przeczytałam, ale z drugiej myślę sobie – hej, to było dobre!

Powieść szkatułkowa., trzy wątki przeplatające się ze sobą. Głównym wątkiem jest życie codzienne i wspomnienia, które Irys spisuje dla nieznanej jej wnuczki .
Zaczyna się intrygująco, Ona i on spotykają się potajemnie, łączy ich romans. Kim są? To jest jeden wątek, który się przewija , ich spotkania. On snuje opowieść fantasy na planecie Zykron i na innych planetach, to jest drugi wątek tej powieści. W niewyjaśnionych okolicznościach ginie sistra Irys, Laura, po dwóch latach w też w niewyjaśnionych okolicznościach znajdują ciało męża Irys, po latach ginie jej córka, a jej wnuczka gdzieś ucieka. Jaki z tymi wydarzeniami ma związek szwagierka Irys, pani Griffen Prior i pojawiająca się postać Alexa Thomasa. Po pewnym czasie wiemy już, kim jest ślepy zabójca, ale co jego łączy z pozostałymi? Rozszyfrowanie tych zagadek i powiązań trzymało mnie przy czytaniu tej książki. Wspomnienia Irys opisujące kryzys lat 30 w małym miasteczku kanadyjskim, gdzie tracili swe zakłady przedsiębiorcy, a pracownicy pracę. Opis smętnego i pustego życia sióstr Chase był dal mnie mało pociągający. Miałam wrażenie, jakby życie Laury i Irys toczyło się gdzieś obok , a one były w innym wymiarze. W opisie książki mowa jest o nieprzeciętnej egzystencji Irys. Gdzie ta nieprzeciętność, skoro ich najlepszą rozrywką było chodzenie ulicami i oglądanie wystaw sklepowych Na końcu powieści znalazłam odpowiedzi dość intrygujące na wszystkie moje początkowe pytania, chociaż przyznaję się miejscami...

Pisarka oscyluje pomiędzy głęboką prozą psychologiczną a tanim wyciskaczem łez. Tutaj, mamy historię Iris i jej siostry Laury. Po tym jak ojciec dziewczynek zaczyna mieć kłopoty finansowe w swojej fabryce guzików, co grozi bezrobociem dla połowy miasteczka - mamy lata 30-te, panują rozruchy i komunistyczne agitacje, niczym z filmu Chaplina 'Modern times' - pomysłem rozwiązującym kłopoty wydaje się ożenienie starszej córki Iris z połowę od niej starszym milionerem Richardem. Opowieść o życiu i tym jak to czuła Iris przeplata się ze wzmiankami z pracy i dziwną, wewnętrzną narracją Ślepego Zabójcy, znawcy starożytności i zabójcy kobiet.
Książka jest długa, historia Iris przebiega od początku XX wieku, przez kryzys lat 30-tych, następnie wspomina dojście Hitlera do władzy w Europie, wojnę w Hiszpanii, II Wojnę Światową. Wspomnienia snuje Iris z perspektywy domu starców, w latach 90-tych, tuż przez śmiercią.

Wspominałam o tym, że Atwood oscyluje pomiędzy hitem a kitem. O ile w 'Kobiecie do zjedzenia' było tak pomiędzy, to tutaj mamy zdecydowanie hit. Jest to bardzo głęboka powieść o psychice kobiet. A jak wiadomo trudno nam jest nawet zrozumieć nas same, a co dopiero kogoś innego. Wspaniałe były opisy jej reakcji po pierwszych dniach małżeństwa, doskonale subtelne i wnikliwe opisy kłopotów i pożycia z siostrą Richarda, z samym Richardem, na przyjęciach, ale i w sypialni. Wnikliwie potraktowała również autorka analizę relacji między siostrami - rywalizację i opiek...

Myślałam, że po wymagających koncentracyjnie 𝘍𝘢𝘭𝘢𝘤𝘩, 𝘚́𝘭𝘦𝘱𝘺 𝘻𝘢𝘣𝘰́𝘫𝘤𝘢 będzie idealnym wytchnieniem. A tymczasem... chyba żadnej z książek Margaret Atwood nie czytało mi się dotychczas tak ciężko.

Iris, będąca główną bohaterką, nieustannie tkwiła w roli ofiary. Jej bierność i neutralność w stosunku do wszystkiego pozbawiał ją jakiejkolwiek decyzyjności. Miałam wrażenie, że wszystko, co się jej wydarza, dzieje się bez jej udziału. Jakby wcale nikt nie oczekiwał jej reakcji, odpowiedzi, a zwłaszcza stosunku emocjonalnego. Bohaterka tło. Nośnik zdarzeń. Za to jej siostra, Laura, była bardzo "jakaś". Fascynująca, bo inna. Kontrowersyjny umysł. Zadawała za dużo trudnych pytań. Po domniemanej samobójczej śmierci i wydaniu literackiego debiutu została otoczona nagłą glorią i uznaniem.

Dużo pewnie zawiniła objętość. Sześćset parę stron to dość sporo, a ja rzadko kiedy sięgam po takie kobylnice. Dla Margaret zwykłam robić wszelkiego rodzaju wyjątki, więc na początku mnie to nie zniechęciło. I nie zniechęcałoby mnie dalej, gdybym czuła się naprawdę wciągnięta w historię (jak to zwykle z Atwood u mnie bywa). Ale nie tym razem. Ciekawiło mnie co dalej, ale narracja była zbyt chaotyczna. I to wcale nie chodzi o jej rozczłonkowanie na w sumie aż cztery różne równoległe światy (licząc artykuły z gazet). Bo znam Margaret i wiem, że gdy opisuje flashbacki, umie je wspaniale wpleść w fabułę (np. w 𝘒𝘰𝘤𝘪𝘮 𝘰𝘬𝘶). Tutaj mi się to trochę rozkleiło, no.

Nie jest tak, że ...