Zmotywowana przez dziewczyny w dyskusji o kategoryzacji książek, postanowiłam w końcu "upublicznić" mój artykuł na temat bałkańskich mitów. Mit mitowi nierówny. Mity kojarzą nam się z Zeusem, Hera i panem Parandowskim. Ale są też mity inne - narodowe, geopolityczne, te mają wpływ na nas, nasza historię i postrzeganie świata.

To nie będzie miły wpis do podusi. To ciężki temat, bardzo ciężki. Ale skoro już poruszyłam temat mitów narodowych w dyskusji o kategoryzacji książek, to chyba warto ten temat poruszyć i tutaj. Mam nadzieję, że się przyda.

Publikuję, bo... mitologia to nauka o mitach (mythos (mit) + logos (nauka)). Ale nigdzie, poza wikipedią, nie jest napisane, że mit musi być o bóstwach. Mit to szerokie pojęcie. Z którego większość osób nie zdaje sobie sprawy. Tym bardziej nie zdaje sobie sprawy z wpływu mitów na nasze życie (i nie mówię tu o burzy z piorunami i Gromowładnym). Artykuł ten jest ciężki, bo w tematyce niestety wciąż aktualnej.
Jest ciężki również z tego powodu, że pisany językiem naukowym (praca semestralna i jej wymogi) choć strasznie starałam się aby akurat TA PRACA była pisana dla zwykłych ludzi.

Publikuję, bo ... włożyłam wówczas w to dużo pracy. Artykuł pisałam dwa lata (specjaliści napisaliby w tydzień, ale ja byłam jedynie studentką). Chciałam ta tematykę przedstawić ze wszystkich możliwych stron. Materiały zatem zbierałam w Zagrzebiu, Belgradzie, Sarajevie (w części wówczas jeszcze zaminowanym). Nie dotarłam do Albanii, bo tez albańskiego języka nie znam, zatem niestety, opierałam się na źródłach albańskich tłumaczonych.

W bibliotekach, z których korzystałam nie było ksero, albo było strasznie drogie - w efekcie (dzisiejsi studenci z trudem to sobie wyobrażą) wszystkie notatki robiłam ręcznie. To było trudne, naprawdę. Zwłaszcza, że nie stać mnie było na hotel (hostel), spałam u znajomych, poznanych na trasie, na plażach, w parkach, żywiłam się niemal jedynie burkiem (ciacho z wsadką mięsną) i owocami.

Teraz wspominam to z nutką nostalgii - najlepsze zbieranie materiałów, jakie kiedykolwiek mi się przydarzyło. Ale wtedy były momenty, w których myślałam, że się popłaczę. Porwałam się z motyką na słońce, przecież mogłam napisać tą samą pracę w oparciu o dostępne w Polsce źródła.
Ale to nie byłoby to samo.

Kilka lat później w Krakowie otwarto bibliotekę MCK, z dostępem online do większości bibliotek w Europie, a ponoć i na świecie. Przychodzisz, wybierasz z katalogu co Cię interesuje i za kilka dni masz fotokopię. Lub w niektórych, nowszych, przypadkach ebook. "W moich czasach" :) tak nie było.
I bardzo dobrze - mam co wspominać. A ludzi, których poznałam podczas zbierania materiałów, przyjaźni nawiązanych, znajomości z drogi - nic mi nie zastąpi.

Artykuł był moją pracą licencjacką i w wersji oryginalnej miał ponad 500 stron A4 - na potrzeby internetu został mocno ograniczony.
Na potrzeby bloga... - podzielę go na kawałki. I zacznę od bibliografii.

Zarówno artykuł jak i bibliografia pochodzą z 2003 roku. Od tego czasu kilka nowych książek tematycznych powstało i postaram się je później dodać. Niewiele powstało, bo też wraz z wyciszeniem konfliktu kosowskiego, zainteresowanie badaczy nieco osłabło. Niestety, nad czym boleję, z moim aktualnym rozbratem z bracią naukową jak i tematyką kosowską, nie jestem w stanie dopisać aktualizacji (czyli tego co się dzieje i działo w mitycznej tematyce i, co za tym idzie, historii, po ustaniu działań wojennych.

Zacznijmy zatem od końca - czyli podstawowej bibliografii

POZYCJE KsiążKOWE:

1. Altermatt Urs, Sarajewo przestrzega. Etnacjonalizm w Europie, Kraków 1997.

2. Barth Friedrich, Ethnic Groups i Boundaries. The Social Organization of Culture Difference, Oslo 1969.

3. Batowski Henryk, Podstawy kryzysu jugosłowiańskiego, "Rocznik PAU", Kraków 1991-1992.

4. Benedict Ruth, Wzory kultury, przeł. J. Prokopiuk, Warszawa 1999.

5. Bilski Ryszard, Nie strzelajcie do nocnego ptaka. Bałkany 1991-1998, Warszawa 1998.

6. Boban Ljubo, Kontroverze iz povijesti Jugoslavije, Zagreb 1997.

7. Bobrownicka Maria, Narkotyk mitu. Szkice o świadomości Narodowej i kulturowej Słowian zachodnich i południowych, Kraków 1995.

8. Brubaker Rogers, Nacjonalizm inaczej. Struktura Narodowa i kwestie Narodowe w Nowej Europie, Warszawa-Kraków 1998.

9. Cassirer Ernst, The Myth of the State, Yale University Press 1946.

10. Chalmers Alan, Czym jest to, co zwiemy nauką?, tłum. A. Chmielewski, Wrocław 1993.

11. Cywiński Bogdan, Korzenie tożsamości, Rzym 1982.

12. Čolović Ivan, Polityka symboli. Eseje o antropologii politycznej, tłum. M. Petryńska, Kraków 2001.

13. Dahrendorf Ralf, Nowoczesny konflikt społeczny, Warszawa 1993.

14. Drakulić Slavenka, The Balkan Expres: Fragments from the Other Side of War, New York 1993.

15. Europa państw, Europa narodów, Babiński Grzegorz, Miodunka Władysław (red.), Kraków 1995.

16. Felczak Wacław, Wasilewski Tadeusz, Historia Jugosławii, Wrocław 1965.

17. Gavrilović Žarko, Duhovna obnova srpskog naroda, Beograd 1992.

18. Gellner Ernest, Narody i nacjonalizm, Warszawa 1991.

19. Gospodarek Tadeusz, Przesłanki integracji Narodowej, Opole 1990.

20. Historia Słowian Południowych i Zachodnich, Skowronek Jerzy (red.), Warszawa 1997.

21. Jeismann-Henning Ritter Michael, Granzfalle. Űber neuen und alten Nationalismus, Leipzig 1993.

22. Jevtić Anatolije, Stradanja Srba na Kosovu i Metohiji od 1941-1990 godine, Priština 1990 .

23. Jevtić Anatolije, Sveti Sava i Kosovski Zavet, Beograd 1992.

24. Kamieńska Anna, Perły i kamienie. Wybór poezji serbsko-chorwackiej. Warszawa 1967.

25. Konflikty etniczne. Źródła, typy i sposoby rozstrzygania, Kabzińska- stawarz Iwona, Szynkiewicz Sławoj (red.), Warszawa 1996.

26. Kategoria Europy w kulturach słowiańskich, Teresa Dąbek- wirgowa, Andrzej Makowiecki (red.), Warszawa 1993.

27. Kategoria narodu w kulturach słowiańskich, Teresa Dąbek- wirgowa, Andrzej Makowiecki (red.), Warszawa 1992.

28. Kuczyński Maciej, Krwawiąca Europa. Konflikty zbrojne i punkty zapalne w latach 1990-2000. Tło historyczne i stan rzeczy, Warszawa 2001.

29. Kula Marcin, Narodowe i rewolucyjne, Londyn- Warszawa 1991.

30. Luković Miloš, Kryzys kosowski oczyma Serbów, Belgrad 2000.

31. Marko Joseph, Autonomie und Integration. Rechtsinstitute des Nationalitatenrechts in funktionalen Vergleich, Vien-Koln- graz 1995.

32. Mišić Zoran, Kritika pesnickog iskustva, Belgrad 1976.

33. Nacjonalizm. Konflikty Narodowościowe w Europie Środkowo- wschodniej, Helnarski Stanisław (red.), Toruń 2001.

34. Narody i stereotypy, Walas Teresa (red.), Kraków 1995.

35. Narody. Jak powstawały i jak wybijały się na niepodległość, Kula Marcin (red.), Warszawa 1989.

36. Naumov Aleksander, Dar słowa. Ze starej literatury serbskiej, Łódź 1984.

37. Palavestra Predrag, Knjiźevnost- kritika ideologi, Beograd 1990.

38. Palavestra Predrag, Sveti Sava i kosovski zavet, Beograd 1992.

39. Podhorodecki Leszek, Jugosławia. Zarys dziejów, Warszawa 2000.

40. Podsiad Antoni, Więckowski Zbigniew, Mały słownik pojęć i terminów filozoficznych, Warszawa 1983.

41. Polskie mity polityczne XIX i XX wieku, Kwiecińska Zyta (red.), Wrocław 1996.

42. Pomian Krzysztof, Europa i jej narody, Warszawa 1992.

43. Popov Njebojša, Serbski dramat, Warszawa 1994.

44. Popov Njebojša, Srbska strana rata. Trauma i katarza u istorijskom pamčenju, Beograd 1996.

45. Rapacka Joanna, Godzina Herdera. O Serbach, Chorwatach i idei jugosłowiańskiej, Warszawa 1995.

46. Rapacka Joanna, Leksykon tradycji chorwackich, Warszawa 1997

47. Rozpad mitu i języka?, Bogusław Czapik (red.), Katowice 1992

48. Samarđić Radovan, Kosovo i Metohija u srbskoj istoriji, Beograd 2000

49. Samardąić Radovan, Kosovsko opredeljenje, Beograd 2000.

50. Slijepčević Đorđe, Istorija Srbske pravoslavne Cerkve, Dűsseldorf 1978

51. Słowianie wobec integracji Europy. Prace poświęcone XII Międzynarodowemu Kongresowi Slawistów w Krakowie. Maria Bobrownicka (red), Kraków 1998.

52. Strugar Vlado, Wojna i rewolucja narodów Jugosławii, Warszawa 1967.

53. Tomašević Njebojša Bato, Życie i śmierć na Bałkanach, Warszawa 2001.

54. Ugrešić Dubravka, Kultura kłamstwa. Eseje antypolityczne. Wrocław 1998.

55. Ugrešić Dubravka, Amerykański fikcjonarz. Wołowiec 2001.

56. Vukadinović Radovan, The break up of Yugoslavia: threats i challenges, Haque 1992

57. Vukadinović Radovan, Bosna i Hercegovina. Genocide- Ethnic cleaning in Northwest Bosna, Zagreb 1993.

58. Waldenberg Marek, Rozbicie Jugosławii, Kraków 2000.

59. Walkiewicz Wiesław, Jugosławia, Warszawa 2000.

60. Wielkie mity Narodowe, red. A. Gawarecka, A. Naumow, B. Zieliński, Poznań 1999.

61. Współcześni Słowianie wobec własnych tradycji i mitów. Sympozjum w Castel Gandolfo, 19-20 sierpnia 1996, Maria Bobrownicka, Lucjan Suchanek, Franciszek Ziejka (red.), Kraków 1997.

62. Zieliński Bogusław, Serbska powieść historyczna. Studia nad źródłami, ideami i kierunkami rozwoju. Poznań 1998.


ARTYKUŁY:


1. Bardach Juliusz, Od narodu politycznego do narodu etnicznego, "Kultura i Społeczeństwo", 1993, nr 4.

2. Batowski Henryk, Bałkany. Kraje i narody. O zmianach tych pojęć, "Etnografia Polska", nr X, 1966.

3. Butković Drago, Kraj hladnog rata Hrvatske i Srbije, "Globus", nr 595.

4. Dąbrowska-Partyka Maria, Kosowo, Piemont, Jugosławia. O niebezpieczeństwach projektowania historii, [w:] Wielkie mity Narodowe, Anna Gawarecka, Aleksander Naumow, Bogusław Zieliński (red.), Poznań 1999.

5. Gil Dorota, Kryzys tożsamości- Serbska Cerkiew Prawosławna wobec przemian polityczno- społecznych po 5.X.2000 r., nieopublikowany maszynopis.

6. Gil Dorota, Mit izabranog naroda u staroj srpskoj kniževnosti, [w:]Srpska književnost i Sveto Pismo. Naucni sastanak u Vukove Dane, Beograd- Manasija 1996.

7. Gil Dorota, Świętosawie, a dzisiejsze oblicze kultury duchowej Serbów bośniackich, [w:] Przemiany w świadomości i kulturze duchowej narodów Jugosławii, J. Kornhauser (red.), Kraków 1999.

8. Gil Dorota, Współczesny serbski leksykon duchowego i kulturowego dziedzictwa czyli o powrocie do uświęconej tradycji, nieopublikowany maszynopis.

9. Gil Dorota, Za krzyż święty i za wolność złotą- mistyczno- Mitologiczny obraz dziejów narodu w oczach Serbów bośniackich, [w:] Przemiany w świadomości i kulturze duchowej narodów Jugosławii po 1991 roku, Kornhauser J. (red.) Kraków 1999.

10. Janković Đorđe, O jedinstvenom pristupu našoj arheološkoj baštini, [w:] Srpsko pitanje danas. Drugi kongres srpskih intelektualaca, Belgrad 1995.

11. Greenfield Liah, Nationalism i agression, "Theory i Society", 1994, nr 4.

12. Kiš Danilo, O nacjonalizmie, "Krasnogruda", 1997, nr 6, s. 3-4.

13. Komnenić Milan, Glas praštaoca, "Kjiževne novine", 1 stycznia 1989.

14. Kuniński Miłowit, Język a tożsamość Narodowa. Aspekty filozoficzne i socjologiczne, [w:] red. Maria Bobrownicka, Język i tożsamość Narodowa, Kraków 2000.

15. Łatuszyński Grzegorz, Bałkańskie przekleństwo, Warszawa 1997.

16. Malcom Noel, Kosowo, "Erasmus", 1998, nr 24.

17. Mróz Lech, Mit i myślenie mityczne, "Etnografia Polska", nr XX, z. 2.1, 1976.

18. Nowak Sylwia, Kosowo- mit i historia w konflikcie serbsko-albańskim, [w:] Przemiany w świadomości i kulturze duchowej narodów Jugosławii, J. Kornhauser (red.), Kraków 1999.

19. Nowosad Andrzej, Nowak Sylwia, Kosowo- mit za mit, "Polityka", 1999, nr 16.

20. Nowosad Andrzej, Bałkańskie domino, "Polityka", 1999, nr 15.

21. Rapacka Joanna, Kult Vidovdanu, "Gazeta Wyborcza", 1999, nr 79.

22. Uzelac Ana, Trzy ojczyzny Albańczyków, "Gazeta Świąteczna", dodatek do "Gazety Wyborczej", 21-22 marca 1998, nr 68 (2664).

23. Uzelac Ana, Serbska Jerozolima, "Gazeta Wyborcza", 1998, nr 68.

24. Wojciechowski Sebastian, Religijne i kulturowe przyczyny konfliktów na terenie byłej Jugosławii, "Rocznik Wschodni", nr 7, Rzeszów 2001.

25. Zieliński Bogusław, W kręgu problematyki wielkich mitów Narodowych Słowian, [w:] Wielkie mity Narodowe, Anna Gawarecka, Aleksander Naumow, Bogusław Zieliński (red.), Poznań 1999