Katarynka / Z legend dawnego Egiptu

Katarynka Bolesława Prusa jest nowelą pozytywistyczną należącą do kanonu literatury polskiej. Pionierski charakter tego utworu wynika z użyczenia w nim miejsca postaciom, dla których wcześniej nie było go w literaturze, prostym ludziom o czułym sercu, a także na przedstawieniu ich od strony psychologicznej, w aurze lirycznego zatroskania. Pierwszym bohaterem opowiadania jest pan To-masz – emerytowany adwokat, wielbiciel sztuki, spędzający większość czasu w swoim gabinecie na oddawaniu się wyrafinowanym rozrywkom i obserwowaniu niewidomej dziewczynki, córki sąsiadki. Drugą bohaterką jest mała sąsiadka pana Tomasza, wrażliwe i pełne melancholii dziecko, niemogące się pogodzić ze swoim kalectwem. Katarynka, której dźwięku mężczyzna nie toleruje, a który sprawia wielką radość dziewczynce, dokona subtelnej przemiany w relacjach i duszach bohaterów. Z legend dawnego Egiptu jest nowelą, w której Bolesław Prus stosuje zupełnie inny pionierski zabieg literacki; a mianowicie odwołuje się do bardzo odległych wydarzeń w starożytnym Egipcie, aby pod historycznym przebraniem komentować współczesne pisarzowi losy cesarzy niemieckich Wilhelma I Hohenzollerna i jego następcy Fryderyka III.