Opowieść o miłości i mroku

To jest Literatura!

Piękny język, prawdziwość, intymność, historia, emocje, refleksje… Lektura do niespiesznej wędrówki przez lata, kultury, wydarzenia. Do niespiesznego chłonięcia tego, co odeszło. Do analizy, z oddali czasowej, miejscowej i osobowej, postaw, zachowań, sądów, emocji… Do rodzących się powoli pytań i przebijających jeszcze wolniej odpowiedzi…

Opowieści z albumu pamięci członków rodziny autora. Te opowieści, pełne tęsknoty, marzeń, traum i lęków były niejednokrotnie jedynym, a często najważniejszym, bagażem Żydów przybywających do Palestyny. Ze strony ojca autora otrzymujemy historie dotyczące Odessy, Wilna i Ameryki. Ze strony rodziny mamy: Równego i okolic oraz Pragi. I mamy tu opowieść autora o sobie i swoich rodzicach, o samotności, rozpaczy, wściekłości, niezrozumieniu… O życiu, w którym „począwszy już od trzeciego albo czwartego roku życia, jeśli nie jeszcze wcześniej, jestem monodramem. Teatrem jednego aktora. Nieustannym przedstawieniem. Samotną gwiazdą, która musi cały czas improwizować, fascynować, wzruszać, zadziwiać i bez ustanku bawić widownię. Od świtu do zmroku jestem zmuszony ciągle wybijać się na pierwszy plan."

To również opowieść o książkach. O umiłowaniu książek i szacunku do słowa pisanego. O radości obcowania z książkami. A słowa o nadziei na nieśmiertelność książek, na długo zostaną mi w pamięci: „Tylko książek mieliśmy zatrzęsienie, bezmiar, od ściany do ściany, w przedpokoju i w kuchni, przy wejściu, na parape...

Czy życie jednego człowieka jest na tyle ciekawe, by nieuchronny w autobiografii 'ekshibicjonizm duszy' skłonił drugiego do takiej lektury? Moje wątpliwości rozwiał twórca opiniowanej książki, który proponuje by z trójkąta: pisarz-dzieło-czytelnik, odbiorca wydobył i pogłębiał wyłącznie własne relacje z tekstem, bez mniej lub bardziej zasadnych odniesień do życia autora. Tym mnie twórca "Opowieści o miłości i mroku" przekonał ostatecznie do lektury.

Amos Oz, wybitny izraelski pisarz, w swojej literackiej historii życia zmierzył się własnymi demonami i aniołami z dzieciństwa. Przyrównanie tekstu do swoistego rachunku sumienia starszego mężczyzny, jest chyba słuszne, nie wyczerpuje jednak ogromnego uniwersalnego ładunku emocjonalnego drzemiącego w tekście. Całość jest zbudowaną na kilku warstwach opowieścią o stanie ducha Żydów, głównie w pierwszej połowie XX wieku.

Warstwa obyczajowości w tej nietuzinkowej autobiografii wciągnęła mnie niemal bez reszty. Ta najciekawsza dla mnie narracja społeczna rozwijała się wokół opisów intelektualnego życia Żydów przełomu XIX/XX wieku w Europie Wschodniej, ruchów syjonistycznych, nadziei pokładanych w nowe państwo Izrael i życia codziennego w kibucach, gdzie dorastał Amos.

Każdy bibliofil znajdzie u Oza wiele stwierdzeń, które powinny uspokoić, czasem tlące się z tyłu głowy, myśli - czy aby książki nie są dla mnie zbyt ważne? Klasyka literatury światowej różnych kręgów kulturowych, stanowiła w domu rodzinnym p...