Kilka dni temu zastanawiałam się nad wieczornym repertuarem telewizyjnym, aż natrafiłam na dramat w reżyserii Jana Holubka 25 lat niewinności. Sprawa Tomasza Komendy. Zapewne znaczna część z Was oglądała ten film w kinie. Mnie pozostał Canal +.

Tomasz Komenda w wyniku nierzetelnego (eufemizm!) śledztwa został niesłusznie skazany za gwałt i morderstwo na piętnastoletniej Małgosi. Do zbrodni doszło w 1996 roku podczas sylwestrowej zabawy w Miłoszycach, miejscowości położonej niedaleko Wrocławia. Możemy tylko domyślać się, co nasz bohater przeżył w zakładzie karnym...

Doświadczony reżyser ( m.in. ''Rojst", ''Odwróceni. Ojcowie i córki") odkrywa przed nami ciemne karty polskiego wymiaru (nie) sprawiedliwości. Zwłaszcza, gdy policja brutalnie wyciąga z domu nieświadomego niczego Tomasza Komendę. Kiedy przesłuchują i nanoszą poprawki, bo nieśmiały bohater sądzi, że chodzi o współżycie z małoletnią. Policjanci skwapliwie wykorzystują tę informację, podobnie jak donos sąsiadki.

Człowieka można zniszczyć, ale nie pokonać.

Holubek skrupulatnie odtwarza dramat człowieka upodlonego do granic możliwości, przy czym nie ucieka w gotowe schematy. Łatwo można było popaść w patos, ale wiodąca postać nie została potraktowana w sposób infantylny. Wręcz przeciwnie, poznajemy zakamarki jej duszy, ale bez truizmu. Znakomicie, iż główny nacisk położono na przeżycia samego Komendy ( w tej roli świetny Piotr Trojan) i jego matki ( rewelacyjna kreacja Agaty Kuleszy). Nikt inny ich nie przytłacza.

Już przez tragizm bohatera, nie mógł to być obraz ani łatwy, ani przyjemny. Walorem tej ekranizacji jest też to, iż nie spłycono najistotniejszego wątku, choć pewne pytania (np. jakie są dalsze losy sędziów, którzy skazywali mężczyznę) wciąż pozostają bez odpowiedzi. Podkreślę jeszcze, że twórca nie sili się na dydaktyzm; poszczególne rzeczy wypływają same z siebie.

Negatywne emocje rosną wraz z każdą minutą. Dostajemy przerażający zapis gwałtu, zabójstwa. Są barbarzyńskie praktyki współosadzonych Tomka. Prawdziwi zwyrodnialcy. Wściekłość wzbudza nielicujące z powagą munduru zachowanie personelu więziennego. Ich niehumanitarne postępowanie, przyzwolenie na zło, wymagają największego potępienia. To ważna oś tej produkcji, bowiem immoralizm zostanie na trwale wdrukowany w świadomość widza. I to jest właśnie ta banalność zła, o której pisała Hannah Arendt.

Na koniec dodam, że nie każdy reżyser potrafi wydobyć z ludzi ich najgorsze cechy, skłonności, emocje. Jan Holubek posiada tę umiejętność.

Film 25 lat niewinności... miał premierę 18 września 2020 i zyskał aprobatę widzów ( 600 tys.), zdobył cztery statuetki podczas Koszalińskiego Festiwalu Debiutów Filmowych ''Młodzi i Film''.