Spaleni w ogniu

"Wyznaję" Jaume Cabre czytałam kilka dobrych lat temu, ale zachwyt nad tym wybitnym dziełem towarzyszy mi po dziś dzień. W międzyczasie pochłonęłam wszystko pióra Katalończyka, i choć fascynacji pierwszą powieścią nie dało się przebić, każda z jego historii była na swój uroczy sposób wyjątkowa.

Niezmiernie ucieszyła mnie wiadomość o nowej książce autora, chciałam i musiałam ją poznać! "Spaleni w ogniu" różni się jednak od poprzedniczek, wydaje mi się, że jest swego rodzaju eksperymentem, bądź po prostu Cabre poczuł potrzebę pójścia w zupełnie nowym kierunku.

Poznajemy Barcelończyka o pięknym imieniu Ismael, który jest nauczycielem języka oraz literatury i właśnie spotkał w pasmanterii znajomą z dzieciństwa, co poruszyło jego zakurzone serce. Los ma jednak wobec bohatera plan zgoła mało romantyczny, gdyż przypadkowe zetknięcie z kolegą z pracy wywraca życie Ismaela do góry nogami.

Budzi się on w podejrzanym szpitalu i nie wie, kim są dziwni lekarze ani jak sam ma na imię. Odzyskanie pamięci pozwoli mu zrozumieć, w jakich opałach się znalazł, ale okaże się to niezwykle trudnym zadaniem.

Zdarzenia z życia Ismaela przeplata Cabre z przygodami rezolutnego dzika, który w spokojniejszych momentach zajmuje się rozważaniami natury filozoficznej. Bajanie tego rodzaju to w przypadku tego autora pewne novum, ale nie to najbardziej mi przeszkadzało.

Cabre ...

Moi drodzy Państwo, stanę w kolejce po order z ziemniaka. Przeczytałam książkę autora, z którym nie mam dobrych literackich relacji (mówiąc bardzo ogólnikowo. Bo gdybym chciała wejść w szczegóły i to, jak bardzo nam nie po drodze, NaKanapie zablokowałoby moją opinię za wiązanki z użyciem łaciny podwórkowej).
Zawzięłam się i dałam po raz sety szanse katalońskiemu autorowi. I najśmieszniejsze jest to, że NAWET mi się podobało. I oczywiście wkurzało jak nie wiem co! Taki miałam mętlik i miszmasz w głowie, gdy czytałam tę pozycję! Trzeba przyznać: Cabre pisze pięknie. To, jak włada słowem, jak potrafi opisać uczucia i wszystko wokół: czapki z głów! Ale i jak potrafi to koncertowo spierniczyć - kolejne owacje. Sama akcja i pomysł na książkę przypadły mi do gustu. Tak samo jak bohater, który wciąż pozostawał dla nas wielką niewiadomą. Można się nieco pogubić w całej (choć niezwykle krótkiej) historii, więc polecam czytać książkę w skupieniu, nie myśląc o niebieskich migdałach. Jednak nie to mnie zniechęcało! Irytowały mnie dialogi. A raczej sam fakt, jak były napisane i wykreowane. Dialog zaczynał się jakby w akapicie i w opisie, urywał się i rozmowa była kontynuowana w sposób prawidłowy. Nie jestem w stanie zrozumieć i pozytywnie ocenić tego zabiegu. Denerwował mnie TOTALNIE. Łapałam się za głowę, myśląc "Panie! Kto to Panu tak sp*****lił?!". To odbierało mi przyjemność z czytania autora, z którym im dalej tym bliżej... Co nie zmienia faktu, że "Spaleni w ogniu" przeczyta...

Metaforyczna, wielopoziomowa, refleksyjna z nieco filozoficznym zacięciem - taka jest najnowsza powieść J.Cabre - jedna z najbardziej wyczekiwanych przeze mnie premier tego roku. Oparta na nietuzinkowej intrydze katalońska opowieść przypomina mi nieco połączenie zagadkowego thrillera i literatury pięknej.
Po akcie próby spalenia swojego syna Ismael obarczony za śmierć matki trafia do rodziny zastępczej, ten bohater nigdy nie miał, ani nie będzie miał łatwego życia. Równorzędnie przenosimy się do świata zwierząt i poznajemy historię lochy Lotty i jej warchlaków. Od tej pory opowieść nabiera nieco filozoficznego znaczenia.
Ismael zdaje się być w tej opowieści cieniem powolnego warchlaka, po części staje się nocnym motylem. Ta eksperymentalna proza nie raz wyprowadziła mnie w pole, jest tu zastawionych na czytelnika mnóstwo pułapek. Sprzeczna wydaje się być teoria, że przetrwa tylko najsilniejszy osobnik w stadzie. Tu najsłabszy, najwolniejszy warchlak otrzymuje szansę przeżycia. Wszyscy bohaterowie u Cabre odczuwają nieustanny strach przez śmiercią. Ismael zmaga się z poczuciem winy, a młody dzik obawia się zamiany w pieczyste. Nasz bohater od początku krąży wokół płomienia, tak jakby nie był do końca pewien czy zamierza złożyć siebie samego w ofierze bogu ognia, nie zastanawiając się jednocześnie nad niebezpieczeństwem.
Pomimo, że jest to jedna z najkrótszych powieści tego katalońskiego autora nie da się tej prozy pochłonąć za jednym zamachem. Tu liczy się każ...

Zagubienie, niepokój, pomieszanie z poplątaniem… czy towarzyszą Wam czasem takie odczucia podczas lektury?
Kiedyś rzadko sięgałam po książki, które w pewien sposób wodziły mnie za nos, wolałam konkret, bez zbędnych niedopowiedzeń… ale z biegiem lat szukam w pisanych historiach czegoś więcej. I tak właśnie w przypadku opowieści Ismaela, kiedy momentami już nie wiedziałam co stanowi jego rzeczywistość, a co sen, poszukiwałam ukrytych tropów, wskazówek, pewnych fraz zmuszających do refleksji.
Czy je znalazłam? Tak i to wiele, ale po odłożeniu książki na bok musiałam wiele swoich myśli poukładać w głowie, bo może szukałam tam, gdzie tak naprawdę nic nie zostało ukryte…

Nie była to łatwa przeprawa, ale niezwykle angażująca i inspirująca. Były momenty, kiedy musiałam powiedzieć: „pas, muszę się nad tym zastanowić, a może sam bohater już nie wie co mówi i sam się pogubił…”

To jedna wielka metafora, a do tego można w niej zaleźć wiele odniesień do sfer egzystencjalnych, literackich, czy filozoficznych. To również historia z domieszką thrillera… i właśnie „niebezpieczna” sytuacja, w której znalazł się Ismael skłania bohatera do ukazania czytelnikowi swoich zagmatwanych myśli, które powiązane są z żywotem… warchlaka.

Jeśli jesteście gotowi na podróż w nieznane, podróż, która przyniesie wiele pytań, czasem bez odpowiedzi zatopcie się w historii mężczyzny, który pokazuje, że wszystko może być złudzeniem, może być po prostu kruche… co więc jest praw...

Najmocniejszym punktem książki jest okładka. Prawdziwe dzieło sztuki.

Potem styl i język, słowa, które płyną potoczyście i sprawiają mnóstwo frajdy, jak to u Cabre.

Rezolutny warchlaczek - kolejna jasna strona powieści. Kto by pomyślał, że rodzina dzików tak pięknie wkomponuje się w powieść obyczajowo - kryminalną, z literackimi odniesieniami.

Wiele obiecujący początek, człowiek nabiera apetytu na Wielką Literaturę. Niestety, potem dla mnie nuda, wchodzimy w świat chaosu i powierzchowności. Ni to romans, który skończył się nim się porządnie zaczął. Ni kryminał, bo nie zbrodnia tu ważna, a w ogóle - to o co tu chodzi? Przeciętny bohater i jego niezrozumiałe perypetie. Wolę, gdy opowiada o ojcu i przyszywaniu guzików, niż tą wydumaną historyjkę, która mu się później przydarzyła.
Dla mnie rozczarowanie. Nie znalazłam w książce niczego, co anonsowane jest w opisie: wciągającej intrygi, niepokojące, niejednoznacznych postaci oraz nostalgicznej refleksji. Dałam radę jakoś dolecieć do końca, bo na szczęście Cabre wszystko okrasił szczyptą humoru. Zapamiętam warchlaczka i ćmy.

Krótko, bo to króciutka książka, do pochłonięcia w jeden wieczór. I nie, nie zgodzę się, że jest „o niczym”, że „się zawiodłem”, że „ojej, no klops”. Nie i basta.

Pokrętna historia Ismaela, który traci pamięć, prowadzi czytelników przez prawdziwą miłość, obłąkanie i kruchość ludzkiego życia. Gdzieś w tle maszeruje rodzina dzików, zza rogu wychylają się ślepia tajemnicy, a wszystko spowija mrok niepamięci i zagubienia (pasmanteria, szpital, podejrzani lekarze i miłość życia). Raczej ponura, niejasna, bardziej mistyczna, oniryczna bym powiedział, wyprawa w przeszłość bohatera. A do tego kryminalna historia (czy to jawa, czy sen?) i zawsze pokonujący mnie wątek linii życia, których skomplikowane supły, gdy tylko się rozwiązują, pękają zbyt łatwo.

Doceniam styl Cabré, jest wciąż doskonały - każde słowo użyte z rozwagą, wyważone, przemyślane. Autor świetnie buduje nastrój, przywiązuje do bohatera, wodzi nas za nosy, prowadzi na manowce, potrafi rozśmieszyć i przestraszyć. I zaskakuje.