Magia w okruchach codzienności… o literaturze, pasjach i życiu z Jakubem Małeckim.

M&B: W wywiadzie do Książki. Magazyn do czytania powiedziałeś :

JM: Rzeczywiście bardzo długo nie mogłem przyzwyczaić się do myśli, że jestem pisarzem, ale ponieważ zawodowo od wielu lat zajmuję się tylko tym, a moje książki zyskują jakieś tam powodzenie, to chyba naprawdę nim jestem. Moje wątpliwości zawsze wynikały z tego, że ja mam wykształcenie bankowe i jestem takim zwyczajnym do bólu chłopakiem, a wydawało mi się, że to zupełnie nie pasuje do takiego niezwykłego zajęcia. Towarzyszyło mi przekonanie, że pisarzami zostają ludzie fajniejsi niż ja.

JM: Moim jedynym nauczycielem pisania były książki. Od dziecka kochałem czytać, przebywać w tych fascynujących, obcych światach. Jeśli cokolwiek nauczyło mnie pisania, to prawdopodobnie czytanie, bo nigdy nie miałem nic wspólnego ze środowiskami artystycznymi, nie chodziłem na żadne kursy creative writing, nie czytałem podręczników pisania itp.

JM: Jeśli ktoś uważa, że moja książka jest dla niego trudna w odbiorze, to ma rację. A jeśli ktoś inny sądzi, że jest lekka w czytaniu, to też ma rację. Każdy ma swoją perspektywę, swoją wrażliwość, swój gust. Ja mogę co najwyżej odwołać się do faktów, do liczb. Jeśli oceniać po tym, ile osób sięga po moje książki, to zdecydowanie nie są one „dla wybranych”.

JM: Ja zawsze byłem bardzo mało pewny siebie, pełen wątpliwości na swój temat, i posiadając taką konstrukcję psychiczną człowiek bardzo przeżywa każdy komentarz czy negatywną uwagę dotyczącą efektów pracy, w którą wkłada absolutnie całe serce. Mam nieznośną tendencję do stawiania znaku równości pomiędzy zdaniem „Pana książka jest trochę nieudana” i zdaniem „Pan jest trochę nieudany”. Nie czytając recenzji, jestem od tego w dużym stopniu uwolniony. Co więcej, choć korzystam z mediów społecznościowych, nie śledzę żadnej pisarki, żadnego pisarza, żadnego bloga, gazety itp. Żyję sobie na bezludnej wyspie i robię swoje, nie oglądając się na innych. Jest to dla mnie zdrowe.


Autor zdjęcia: Marcin Łobaczewski

JM: Nie, nigdy nie zrobiłem czegoś takiego.

JM: Chyba tak. W ogóle lepiej mi się myśli „analogowo”. Na spacerze, podczas jazdy samochodem itp.

JM: Niesamowite. Naprawdę niesamowite. Obecność moich książek w innych krajach to było właściwie moje największe marzenie związane z tym, czym się zajmuje. To, co dzieje się teraz wokół mojego pisania w Belgii czy Holandii, a ostatnio również w Niemczech, to naprawdę coś nieprawdopodobnego.

JM: Właśnie tak, bałem się tego, ale okazuje się, że moje lęki były zupełnie nieuzasadnione. Czytelnicy z innych krajów najwyraźniej identyfikują się z moimi bohaterami, przeżywają te ich historie, i nie ma większego znaczenia, że losy ich kraju wyglądały inaczej niż naszego.

JM: Nie wiem, czy z taką psychiką, jaką mam ja, można w ogóle być spełnionym. Myślę, że bywam spełniony na przykład czasami przez pół godziny. Co do drugiej części pytania, to nie chcę próbować niczego nowego, chciałbym po prostu w pisaniu robić rzeczy niezwykłe. Pisać takie książki, które będą ludzi porywać, nękać, fascynować.

JM: Nie, nie czuję takiej potrzeby. Wydaje mi się, że ponieważ ja sam w sobie zajmuję mało miejsca, to dość dobrze potrafię wczuć się w innego człowieka. Nie muszę jechać na wojnę, żeby pisać o wojnie.

JM: Mam niezmiennie tę samą ambicję – pisać rzeczy, które nie będą się mieścić w tych kategoriach, które sobie tworzymy. Chciałbym, żeby po lekturze mojej książki czytelnik mówił do siebie pod nosem, że nigdy w życiu nie czytał czegoś takiego.

JM: Ja nie wyobrażam sobie życia bez czytania, to jest moja największa pasja. Czytam codziennie i wydaje mi się, że czytam dużo. Na szczęście pisanie w najmniejszym stopniu nie zabiło we mnie miłości do książek.

JM: Czytam bardzo mało książek współczesnych, i w sumie niewiele polskich. Najczęściej kupuję coś w antykwariacie albo zamawiam na Amazonie. Od kilku lat chyba rzeczywiście więcej czytam po angielsku.

JM: Główne uczucie, które towarzyszy mi, kiedy myślę o swojej obecności w podręczniku, to niedowierzanie. Przecież to jest jakaś abstrakcja… ja w podręczniku. Oczywiście bardzo bym chciał, żeby któraś z moich książek znalazła się na liście lektur szkolnych, ale nie potrafiłbym tak teraz wybrać, która.

JM: To, że czytelnicy dostrzegają w moich książkach jakąś osobność, odrębność, to jest najlepsza rzecz, jaka mogła mi się przytrafić. Jestem za to bardzo wdzięczny i postaram się nie utracić tej całej „małeckości”.

JM: Myślę, że te światy są bardzo spójne. Ktoś, kto przeczyta pod rząd kilka moich książek, będzie potrafił doskonale wyobrazić sobie, jakim jestem człowiekiem i jak patrzę na świat.


Autor zdjęcia: Tomasz Pluta

JM: Zbyt łatwo. Wiem, że moja nadmierna wrażliwość jest prawdopodobnie moim największym atutem w pisaniu, ale w życiu codziennym bywa czasami nie do wytrzymania.

JM: Zazwyczaj książka bardzo ewoluuje podczas pisania. Ja rzeczywiście mnóstwo tekstu usuwam, bardzo wiele rzeczy poprawiam i przepisują wciąż na nowo, sama historia często też się zmienia. Myślę, że efekt końcowy najczęściej bardzo mocno różni się od tego, co myślałem sobie o książce na samym początku.

JM: Gdybym miał wrażenie, że któraś była lepsza w pierwotnej wersji, to starałbym się ją zachować, ale jak dotąd mam poczucie, że w trakcie redakcji zawsze moje książki dużo zyskują. Również dzięki temu, że pracuję ze świetną redaktorką, Joanną Miką.

JM: Nikomu nie pokazuję fragmentów książki. Jestem z nią sam od początku do końca, a mój wydawca zwykle nawet nie wie, o czym będzie kolejna powieść. To dla mnie bardzo wygodne, nie mam żadnej presji, żadnych oczekiwań. Piszę z głębi serca i tak, jak chcę.

JM: Scenariusz filmu jest już gotowy, a reżyser jest już po castingach. Znam odtwórców głównych ról, ale niestety nie mogę jeszcze nic zdradzić. Ze względu na sytuację na świecie cały projekt wciąż się przeciąga, ale mam nadzieję, że wkrótce wszystko ruszy do przodu.

JM: Myślę, że w większości przypadków to się dzieje samo, jakoś w trakcie myślenia o książce.

JM: Może wstyd przyznać, ale nie czytałem ani „Chłopów” ani „Malowanego ptaka”. Historie opowiedziane w „Dygocie” były ze mną właściwie od zawsze, a bohaterowie tej książki w dużej mierze wzorowani są na moich bliskich. Można powiedzieć, że w tym wypadku fikcja bardzo mocno zakorzeniona jest w prawdziwej historii mojej rodziny.

JM: Opowiada historię mojej babci i jej brata, ale niejako w lustrzanym odbiciu. To życiorysy, które mogły się wydarzyć, ale się nie wydarzyły.

JM: Trafiłem na to imię, zbierając materiały do książki w Bibliotece Narodowej. Natychmiast uderzyły mnie jego piękno i tajemniczość, dlatego znalazło się ono w tytule.

JM: To będzie książka o bardzo wielu rzeczach, również o balecie, napisana w trochę szalony sposób. Myślę, że może okazać się najbardziej poruszającą ze wszystkich moich opowieści, ale na razie wolałbym jeszcze nie zdradzać nic więcej.

JM: Tak, wydawca sądził, że po tę książkę, dostępną tylko w ich sklepie, sięgnie tylko grono najbardziej zagorzałych fanów, a okazało się, że odbiór był znacznie bardziej pozytywny. Stąd decyzja o przygotowaniu audiobooka z takim rozmachem.

JM: Propozycja wyszła od wydawcy. Dla mnie była to ciekawa przygoda, zwłaszcza, że pani Krystyna to niesamowicie ciepła i sympatyczna osoba. Jest też znakomitą profesjonalistką. Jeszcze nie wiem, na ile mój udział w tym projekcie się sprawdził, bo na pewno czytam znacznie gorzej niż prawdziwi lektorzy. Być może to tylko jednorazowa przygoda. Zobaczymy.

JM: Nie, nigdy, przenigdy.

JM: Mam wrażenie, że zwierzęta są mocno obecne w moich książkach, choćby w „Dygocie”. I pewnie będą jeszcze się w nich pojawiać.

JM: Właściwie nigdy nie wyrażam publicznie swojej opinii na żadne tematy. Mam wrażenie, że bardzo wiele osób, również pisarzy, nosi w sobie przekonanie, że cały świat czeka tylko na ich komentarz, czy to w sprawie nowego teledysku Lady Gagi, wyborów parlamentarnych, afery w showbiznesie czy tłustego czwartku. Myślę, że bez moich opinii świat doskonale się obejdzie.

JM: Niestety nie będę umiał tu pomóc. Sam nie wiem, jak to się właściwie stało, że zostałem pisarzem. Ja po prostu zawsze kochałem i nadal kocham książki. Tylko tyle.